Cơm âm phủ: Sự thật đằng sau món ăn tên gọi 'đáng sợ' nhưng khiến thực khách vấn vương

Cơm âm phủ là đặc sản độc đáo đất Cố đô. Ảnh: chiecthiavang

Tại sao cơm âm phủ lại tên là... âm phủ?

Duyên cớ phải lần về một thế kỷ trước. 

Hồi đầu thế kỉ XX, đối diện Sân vận động Huế có một quán cơm lợp tranh vách nứa, chuyên bán về đêm phục vụ những người kéo xe, khách làng chơi, con bạc, người đi buôn, người đi xem hát về muộn,... đủ các hạng người. Đêm hôm đói bụng, họ tìm ăn một món rẻ tiền, chắc dạ.

>> Xem thêm: Cẩm nang du lịch Thừa Thiên Huế
 

“Muốn ăn cơm dĩa trữ tình/ Có quán Âm phủ ma rình phía sau” Ảnh: instagram

Thời chưa có đèn điện, đường khuya tối mò, quán thắp đèn dầu leo lét mọc lên giữa đồng không vắng vẻ. Không gian tù mù ngỡ như chốn âm ty, thực khách mười truyền trăm gọi nơi đó là quán Âm phủ. Món cơm trộn của quán cũng được gọi theo thành cơm âm phủ. 
 

Cơm âm phủ đã có trăm năm lịch sử. Ảnh: tftravel

Cũng có người nói cơm âm phủ là món cơm của những o, mế gánh đi bán rong cho người ăn đêm. Mỗi gánh hàng treo một ngọn đèn dầu leo heo nơi các ngõ tối. 
 

Người Huế xưa thường ăn khuya món cơm âm phủ. Ảnh: instagram 

Cơm âm phủ còn là cách gọi tên loại “cơm vét”, kết hợp các thức thừa lại của tiệm cơm, tối bán dồn cho những người công nhân làm việc khuya ở xứ Huế. Nhiều cách giải thích khác nhau, nhưng đều tựu chung ở một điểm: Cơm âm phủ từng là món ăn khuya, chuyên phục vụ tầng lớp bình dân.

Hương vị cơm âm phủ

Cơm chi mà tối mò mò
Ma kêu quỷ khóc mịt mờ âm ty
Nghe đồn cũng thử mà đi
Té ra cũng chẳng khác chi dương trần.

Tên lạ nhưng thành phần cơm âm phủ không có gì bí hiểm, toàn những thức ngon quen thuộc trong ẩm thực Huế như thịt ram, giò lụa, nem chua, tôm chấy, trứng tráng, rau thơm, dưa món... ăn cùng cơm trắng, nước mắm tỏi ớt cay mằn mặn, ngọt ngọt, chua nhẹ. 
 

Các thành phần trong đĩa cơm âm phủ được chế biến và trình bày khéo léo. Ảnh: metrip

Món ăn của người bình dân chẳng thể nào có nem công chả phượng, cái tài khéo là ở bàn tay người chế biến. Thịt ướp nướng than củi xém thơm bên ngoài, bên trong mọng nước. Tôm tươi chấy tơi, đậm đà. Trứng vịt béo ngậy tráng mỏng tang. Rau dưa tùy mùa, tùy bí quyết từng nhà.
 

Nguyên liệu được nêm nếm vừa độ, thái chỉ. Cơm ngon đơm vào bát, không nén, úp ngược lên đĩa, rau thịt đủ màu đủ vị xếp tỏa xung quanh sao cho ngon mắt. 

Thực khách trộn đều cơm, không thể quên rưới chút nước mắm. Nước mắm pha khéo, phải cay, vị ngọt nổi hơn vị chua một chút vì trong các món ăn kèm thường có vị chua sẵn rồi.
 

Ngày nay, đôi khi cơm âm phủ Huế được gọi thành "cơm trộn... cung đình", có hơi lạc đi với tinh thần ban đầu của nó.

Phù hợp với tên gọi cung đình này lại có một câu chuyện khác. Tương truyền khi đi vi hành, đêm khuya đói bụng, vua ghé vào nhà dân xin ăn. Bà cụ trong nhà có thức gì đều gom góp thành dĩa cơm dâng lên. Nhà bà cụ nghèo, thắp ngọn đèn dầu tối tăm như ở âm phủ. 
 

Vua ăn ngon miệng, về cung vẫn nhớ mãi, sai ngự trù làm lại món “cơm âm phủ” ấy. Sau này vị đầu bếp cung đình về hưu, mở quán, mới có món cơm âm phủ vừa bình dân vừa phảng phất vị “cung đình”.
 

Thực chất, câu chuyện này minh họa rất rõ đặc điểm ẩm thực Huế là một vòng tròn: ẩm thực dân gian nâng cấp thành ẩm thực cung đình, rồi ẩm thực cung đình lại quay lại ảnh hưởng, thay đổi ẩm thực dân gian.
 

Món ngon bình dân bước vào thực đơn các nhà hàng sang trọng. Ảnh: instagram

Cơm âm phủ không bắt buộc phải có những thành phần nào, nó là một kiểu cơm trộn. Ở đó, nhất thiết có đủ cơm trắng, rau xanh, đạm thái chỉ, chan nước mắm, bày trên đĩa, còn lại tùy thuộc vào đầu bếp. Nguyên liệu dân dã thì là cơm âm phủ, mà sang trọng thì thành cơm trộn cung đình.
 

Mỗi miếng cơm âm phủ đều là một trải nghiệm vị giác tinh tế, hài hòa khó quên. Ảnh: vietnamdaily

Cơm âm phủ Huế ngon ở sự tinh tế quyện hòa, vừa đậm đà, vừa bùi bùi, dai dai, giòn giòn, ăn hoài không chán. Ai trót phải lòng cơm hến thì chẳng nên bỏ qua món ăn này.

Địa chỉ quán cơm âm phủ ngon ở Huế

Ở Huế, chỉ từ 30.000Đ - 35.000Đ là bạn đã có thể thưởng thức một suất cơm âm phủ đầy đặn, ngon lành.
 

Người Huế có câu "Ăn cơm âm phủ, ngủ khách sạn Thiên Đường." Ảnh: baogiaothong

Quán cơm Âm phủ ở Huế từ trăm năm nay vẫn tọa lạc ở vị trí cũ, số 51 đường Nguyễn Thái Học, gần khách sạn Thiên Đường. Bởi thế người Huế mới có câu: “Ăn cơm Âm Phủ, ngủ khách sạn Thiên Đường.”
 

Quán Âm phủ còn có nhiều đặc sản khác như thịt luộc chấm tôm chua, nem lụi, cơm gà,... Cùng với lịch sử lâu đời, nó trở thành một điểm đến ở Huế hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. 
 

Không chỉ ăn lấy vị, ăn cơm âm phủ để cảm nhận trọn vẹn linh hồn Huế xưa. Ảnh: instagram

Khi lan tỏa sang các vùng miền, cơm âm phủ cũng biến đổi để phù hợp với khẩu vị, phong thổ địa phương. Chỉ đến Huế, lang thang trên những con phố xưa kia là đường đi dọc ngang ở cố đô, bắt gặp một quán cơm âm phủ, ghé vào ăn, bạn mới có thể cảm nhận trọn vẹn tinh thần ẩm thực trong cái mộc mạc ẩn chứa sự thanh tao độc đáo của xứ Huế.

Rơm

(Theo Báo Thể Thao Việt Nam)