Khám phá nhà cổ Há Súng Hà Giang hơn 100 năm tuổi

Không chỉ có Dinh Vua Mèo, nhà cổ Há Súng Hà Giang cũng có lịch sử hơn 150 năm tuổi, thu hút khách du lịch ghé thăm. Nơi này chứa đựng nhiều bí mật về lịch sử phát triển của cả một vùng đất cao nguyên đá Đồng Văn, đang chờ bạn trải nghiệm. 
 

1. Tìm về quá khứ tại nhà cổ Há Súng Hà Giang  

1.1. Nhà cổ Há Súng ở đâu?

Nhà cổ Há Súng thuộc thôn Há Súng, xã Lũng Táo, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Ngôi nhà này chưa được nhiều người biết đến dù đã tồn tại từ nhiều đời nay. Đến nay, căn nhà cổ vẫn còn nhiều bí ẩn chờ giải mã. Cũng bởi lẽ đó mà nơi đây trở thành điểm đến khám phá của các tín đồ ưa trải nghiệm. 

Nhà cổ Há Súng Hà Giang thuộc huyện Đồng Văn. Ảnh: Vietnam

Như vậy, nếu đang tìm kiếm một địa chỉ mới mẻ ở vùng đất cao nguyên đá, còn chần chờ gì nữa mà không ghé ngay nhà cổ Há Súng Hà Giang. Đảm bảo, nơi này sẽ cho bạn những trải nghiệm thú vị, khó quên đấy. 
 

1.2. Hướng dẫn di chuyển 

Xã Lũng Táo là một xã xa xôi của Hà Giang, trong đó, thôn Há Súng nằm khuất sau một dãy núi, cách biên giới Việt Nam và Trung Quốc không xa. Do đó, đường đi nhà cổ Há Súng cũng khó khăn hơn nhiều điểm đến khác nhưng chắc chắn không ngăn được bước chân của các phượt thủ. 

Nhà cổ Há Súng Hà Giang cách ngã ba Sà Phìn hơn 3km. Ảnh: Vietnamnet

Cách trung tâm thành phố Hà Nội hơn 400km, nếu tự lái xe, bạn sẽ mất tầm 10 tiếng di chuyển. Du khách đi theo cao tốc Nội Bài – Lào Cai rồi rẽ trái vào Hợp Châu – Đồng Tĩnh => Quốc lộ 2C => Quốc lộ 37A => Quốc lộ 2 đi qua TP Hà Giang theo hướng tới Cột cờ Lũng Cú là tới nhà cổ Há Súng Hà Giang. 
Theo kinh nghiệm di chuyển của những người đi trước, chặng đường đi này khá xa xôi nên nếu tự lái xe, bạn nên chia chặng để tránh mệt mỏi. Còn nếu đi xe khách có thể chọn xe giường nằm đi qua đêm. 

Để tới nhà cổ Há Súng Hà Giang, bạn đi theo hướng lên Đồng Văn. Ảnh: Mia

Đường đi nhà cổ Há Súng từ TP Hà Giang sẽ gần hơn, tốn tầm 4 tiếng cho hơn 130km. Nhà cổ Há Súng cách Dinh Vua Mèo chỉ tầm 3km, nằm lẩn khuất phía sau một thung lũng ngổn ngang đá tai mèo của xã Lũng Táo. Bởi vậy, nếu không chú ý kỹ bạn sẽ khó thấy đường đi.

Trên đường đi nhà cổ Há Súng Hà Giang, bạn cần chú ý kỹ vì ngôi nhà nằm lẩn khuất phía sau một thung lũng. Ảnh: Vietnam

Từ ngã ba Sà Phìn, du khách cứ đi lên hướng cột cờ Lũng Cú rồi rẽ phải, đi tiếp 1,5km trên con đường bê tông nhỏ vòng vèo, dốc đứng là tới. Bạn cũng có thể tìm kiếm nhà cổ này trên ứng dụng google maps. 

>>Xem thêm: Du lịch Hà Giang mùa hoa tam giác mạch: Rực rỡ và lãng mạn

1.3. Khám phá nhà cổ Há Súng Hà Giang 

Nhà cổ Há Súng được nhận xét có nhiều nét tương đồng với Dinh Vua Mèo – một công trình cổ đồ sộ nổi tiếng của Hà Giang. Không ai biết cụ thể, ngôi nhà này được xây dựng chính xác từ năm nào. Chỉ biết rằng, nhà cổ Há Súng Hà Giang đã hơn 100 tuổi, thuộc sở hữu của dòng họ Vừ. 

Nhà cổ Há Súng Hà Giang là nơi sinh sống của người họ Vừ từ bao đời nay. Ảnh: Báo Hà Giang 

Bảy đời họ Vừ đã được sinh ra tại đây và cứ thế truyền từ đời này sang đời khác. Hiện tại, có bốn gia đình là hậu duệ của ông chủ họ Vừ đang sinh sống trong ngôi nhà này. Do đó, ngôi nhà còn được biết đến là nhà cổ họ Vừ. 

Theo lời anh Vừ Mý Giàng là hậu duệ đời thứ sáu, ngôi nhà cổ được xây dựng vào khoảng năm 1919. Sau đó, chính nhóm thợ này đã tiếp tục qua xây dinh thự họ Vương ở xã Sà Phìn, huyện Đồng Văn. Cũng vì lý do đó mà hai ngôi nhà cổ có kiến trúc khá giống nhau, chỉ khác rằng dinh thự vua Mèo rộng hơn nhiều.

Tường nhìn từ gian chính của nhà cổ Há Súng Hà Giang đã bị hỏng hóc nhiều chỗ. Ảnh: Báo Hà Giang 

Nhà cổ họ Vừ nằm trên một gò đất hình mai rùa giữa thung lũng xanh, xung quanh là đồi núi trập trùng, mặt cửa hướng thẳng ra một võng núi hình mắt ngựa. Theo quan niệm lâu đời của người Mông, khu đất có vị trí đắc địa để dựng nhà. 

Nhìn từ xa, khách du lịch Hà Giang sẽ ấn tượng ngay bởi bức tường trắng cao, dày cùng kiến trúc bề thế, hoành tráng của nhà cổ. Phía trước nhà cổ Há Súng Hà Giang có dãy bậc thang ghép lại từ các khối đá dẫn thẳng lên cửa chính. Xung quanh nhà cổ là cây cối um tùm, mọi thứ trong căn nhà đều in hằn dấu vế thời gian, khiến khung cảnh càng trở nên ma mị và huyền bí hơn. 

Nhà cổ Há Súng Hà Giang đã tồn tại hơn 100 năm nay. Ảnh: trantieubaongoc

Khám phá nhà cổ Há Súng Hà Giang quả là cơ hội tuyệt vời để bạn tìm hiểu về kiến trúc, về lịch sử và văn hóa vùng đất Đồng Văn. Đứng trước căn nhà cổ hơn trăm tuổi, chắc hẳn ai cũng phải trầm trồ trước sự đồ sộ, khác biệt hẳn so với các căn nhà khác trong thôn. 

Ngôi nhà mang những nét đặc trưng của người Mông, tường trình dày mái ngói âm dương xám xịt phủ lớp rêu xanh, chính giữa có cửa chính trang trí khá cầu kỳ, trên cao có cửa sổ nhỏ giúp không gian thoáng đãng hơn. Mặt trước của nhà cổ đã bong tróc nhiều chỗ, loang lổ vàng, xuống cấp trầm trọng, cần bảo tồn. 

Phòng tiếp khách của căn nhà cổ Há Súng Hà Giang. Ảnh: Vietnamnet

Cấu trúc ngôi nhà gồm ba khối lớn ghép lại với nhau, trong đó hai phần nhà bên hông trái – phải thụt lại hình ngang, nhà chính ở giữa nhô ra phía trước. Người dân địa phương chia sẻ rằng hình dáng nhà cổ Há Súng Hà Giang như một con chim đại bàng hiên ngang, dũng mãnh đang tung cánh. 

Cửa chính nhà làm bằng gỗ, cũng giống như những ngôi nhà truyền thống khác của người Mông nơi đây. Khám phá nhà cổ Há Súng Hà Giang, bạn sẽ thấy chính giữa nhà chính là một khoảng không có giếng trời. Xung quanh đủ các gian là phòng ngủ, phòng khách, bếp... 

Qua kiến trúc nhà cổ Há Súng Hà Giang có thể thấy đây từng là nơi sinh sống của người giàu có. Ảnh: Vietnam

Gian chính với thiết kế hình vuông gồm hai tầng. Ban công lẫn hành lang đều làm bằng gỗ quý. Tầng hai trong nhà là kho để chứa đồ và lương thực. Đặc biệt, khắp nơi trong nhà đều chạm khắc họa tiết hoa anh túc, từ  cột kèo gỗ đến chân cột nhà bằng đá, họa tiết chạm khắc khéo léo, tinh tế. Giữa sân có một bồn tắm sữa dê hình bán nguyệt làm từ đá quý hiếm lộ thiên, có tuổi đời cũng hơn 100 tuổi. 

Mái ngói âm dương đặc trưng của người Mông. Ảnh: Nhân dân 

Phòng tiếp khách nằm ở gian giữa ngôi nhà cổ, ngoài ra còn một ban thờ có phần chân điêu khắc như hình chân con dê, bám đầy bụi bặm. Dù đã có điện nhưng cảm giác nơi này vẫn luôn luôn mờ ảo, cũ kỹ, lờ nhờ. Bất cứ đồ đạc, vật dung hay cách thiết kế từ gác lửng, cột nhà, khoảng sân, mái hiên... đều in đậm dấu ấn thời gian, gợi nhớ đến một bộ phim từ thế kỷ trước.  

Qua kiến trúc nhà cổ Há Súng Hà Giang có thể thấy gia thế họ Vừ trước đây rất giàu có, có mắt thẩm mỹ cao và có quan hệ thân thiết với vua Mèo Vương Chính Đức. Tuy nhiên, đến nay, danh tính họ Vừ vẫn chưa có lời giải đáp. Thời kỳ hoàng kim, ngôi nhà có khoảng 50 người làm công việc buôn bán, đóng gói hàng hóa. 

Ngày nay, nhà cổ Há Súng Hà Giang vẫn là nơi sinh hoạt của hậu duệ họ Vừ. Ảnh: Vietnamnet

Ngày này, một số phòng trong nhà cổ đã bị bỏ không vì quá cũ nát nhưng gia đình họ Vừ vẫn đang sinh hoạt thường ngày tại ngôi nhà cổ. Cuộc sống trong đây như tách biệt với thế giới bên ngoài, chỉ số ít họ nói được tiếng Kinh. 

Đặt chân tới nhà cổ Há Súng, bạn như được quy ngược trở về quá khứ. Đây là nơi thích hợp để bạn sống chậm, lắng nghe hơi thở của cuộc sống, của thiên nhiên, đất trời. 

2. Các ngôi nhà cổ khác ở Hà Giang 

2.1. Dinh vua Mèo 

Cách nhà cổ Há Súng Hà Giang không xa là dinh thự vua Mèo lừng lẫy một thời. Công trình này gắn liền với sự nghiệp, cuộc đời của hai cha con người Mông có công với cách mạng là Vương Chính Đức và Vương Chí Sình.

Dinh Vua Mèo có nhiều nét kiến trúc tương đồng với nhà cổ Há Súng Hà Giang. Ảnh: lenglynn

Khu dinh thự có diện tích cực lớn, gần 3000m2, xây dựng trong 8 năm hồi cuối thế kỷ 19, tốn khoảng 15.000 đồng bạc trắng lúc bấy giờ. Nguyên liệu xây dựng chính là đá xanh, gỗ thông và ngói đất nung. Dinh Vua Mèo được công nhận là Di tích quốc gia vào năm 1993, thu hút khách du lịch Hà Giang trong và ngoài nước. Hầu như ai tới cao nguyên Đồng Văn cũng đều muốn khám phá kiến trúc đồ sơ, độc đáo của ngôi nhà cổ này. 
 

2.2. Nhà cổ Chúng Pủa

Nói về nhà cổ Hà Giang, chắc chắn không thể bỏ qua nhà cổ Chúng Pủa, nằm cách đèo Mã Pí Lèng khoảng 8km về phía Nam. Bạn cứ đi theo Quốc lộ 4C là tới. Đến nay, ngôi nhà đã có niên đại hơn 130 năm tuổi, là nơi chứng kiến sự trưởng thành của nhiều thế hệ người Mông. 

Cùng với nhà cổ Há Súng Hà Giang, nhà cổ Chúng Pủa cũng tồn tại hơn 100 năm qua. Ảnh: haglala

Nhà cổ Chúng Pủa tọa lạc tại thị trấn Mèo Vạc, cách con chợ trung tâm huyện chỉ 10 phút đi bộ. Nguyên thuỷ của ngôi nhà này được xây dựng bởi một người H’Mông cực giàu có thời đó, mô phỏng lại kiến trúc thành quách miền Nam Trung Hoa. Ngôi nhà đã được trùng tu nhưng vẫn giữ nguyên kiến trúc với khu nhà chính và nhà bên trên hai tầng.

Trên đây là thông tin về nhà cổ Há Súng Hà Giang cho bạn trước khi ghé thăm. Theo dõi Du lịch Việt Nam để cập nhật thêm những điểm đến mới cùng kinh nghiệm vi vu hữu ích trong chuyến đi sắp tới của mình nhé. 

Yến Yến