Điện Hòn Chén Huế địa điểm tâm linh đậm dấu ấn lịch sử 

Điện Hòn Chén Huế hay còn được biết đến với tên gọi là Điện Huệ Nam, vốn nổi tiếng là điểm du lịch tâm linh ấn tượng của xứ Huế. Ngôi điện mang màu sắc văn hóa tâm linh độc đáo với sự trang nghiêm và thanh tịnh, không chỉ là nơi thờ tự mà còn là nơi diễn ra rất nhiều các hoạt động văn hóa tín ngưỡng, lễ hội độc đáo. Nếu như yêu thích văn hóa truyền thống của Huế và muốn tìm hiểu sâu hơn về nét đẹp tín ngưỡng tâm linh của người dân nơi đây, thì chắc chắn Điện Hòn Chén Huế sẽ là một điểm đến không thể bỏ qua. 

Giới thiệu về Điện Hòn Chén Huế 

Điện Hòn Chén Huế nằm trong quần thể di tích cố đô, gắn liền với nhiều giai thoại mang màu sắc tâm linh độc đáo. Tương truyền, Điện Hòn Chén ngày xưa có tên gọi là Hoàn Chén có ý nghĩa là “trả lại chén ngọc” bởi vì xưa kia vua Minh Mạng trong một lần đến với nơi này đã đánh rơi chén ngọc xuống dòng sông Hương. Tưởng rằng sẽ không lấy lại được chén nữa thì bất ngờ có một con rùa to bằng chiếc chiếu đã nổi lên mặt nước và ngậm chén ngọc đem trả lại cho nhà vua. 

Trong các văn bản sắc phong chính thức của nhà vua thì Điện Hòn Chén có tên gọi là Ngọc Trản Sơn Từ, tức là đền thờ ở núi Ngọc Trản. Dưới thời vua Đồng Khánh, điện này đã được đổi thành Huệ Nam Điện với ý nghĩa là ngôi điện mang lại ân huệ cho vua nước Nam. Trong suốt bề dày lịch sử của mình, Điện Hòn Chén Huế cũng mang trong mình rất nhiều giai thoại nổi tiếng khác, phản ánh sự linh thiêng và ý nghĩa lịch sử to lớn. 

Điện Hòn Chén Huế ngày xưa thờ nữ thần Ponagar, sau này khi người Việt theo Thiên Tiên Thánh Giáo thì lại tiếp tục thờ phụng bà với tên gọi là thánh mẫu Thiên Y A Na. Với một di tích tôn giáo đặc biệt tiếp nhận từ người Chăm như Điện Hòn Chén, cộng đồng người Việt ở Huế đã dung hợp một tín ngưỡng tâm linh mang sắc thái riêng một cách toàn vẹn, sự hòa nhập này được gọi là bản địa hóa. 

Điện Hòn Chén Huế đã trải qua nhiều lần tu sửa trong lịch sử tồn tại của mình. Theo đó, tháng 3/1832 ngôi điện này đã được vua Minh Mạng cho tu sửa, đến năm 1834 ngôi điện lại tiếp tục được trùng tu. Năm 1954, người ta chính thức đưa Liễu Hạnh Công Chúa vào thờ tự tại đây, đồng thời ở đây cũng thờ Phật, thờ Thánh Quan Công cùng với hơn 100 vị thánh khác. Từ đó, xét về mặt tín ngưỡng thì Điện Hòn Chén Huế đã phối thờ nhiều tín ngưỡng khác nhau, chứ không chỉ có duy nhất một tín ngưỡng.

Thời kỳ 1883 đến 1885 là lúc mà triều đình nhà Nguyễn có nhiều biến động, vua Đồng Khánh đã nhờ mẹ của ông là Kiên Thái Vương đến đền Ngọc Trản cầu đạo để hỏi Thánh Mẫu Thiên Y A Na rằng mình có thể lên ngôi vua hay không và mẫu cho biết ông sẽ được toại nguyện, đến năm 1886 khi đã lên ngôi vua Đồng Khánh cho xây dựng lại Điện Hòn Chén hang trang hơn,  bổ sung thêm nhiều đồ tự khí để thờ cúng và đổi tên thành Huệ Nam Điện tức ân huệ của vua Nam, nước Nam. 

>> Xem thêm: Chùa Từ Hiếu Huế danh lam thắng tích lâu đời của cố đô 

Vẻ đẹp kiến trúc của Điện Hòn Chén Huế 

Điện Hòn Chén Huế có không gian và vị trí rất đặc biệt, trong một tờ thần sắc đã được vua Đồng Khánh ban cho ngôi đền vào năm 1886 có đoạn ví rằng, cảnh quan thiên nhiên ở đây tựa như hình thể của một con sư tử đang thò đầu xuống sông uống nước.

Quần thể ngôi điện này bao gồm khoảng 10 công trình kiến trúc, tất cả đều tọa lạc ở lưng chừng, thuộc sườn đông của một ngọn núi, ẩn mình dưới những tán cổ thụ sum xê, phía trước là hệ thống các bậc cấp chạy từ đền xuống đến tận bến nước, mặt sông ở đây phẳng lặng, càng khiến cho cảnh quan thiên nhiên thêm phần trữ tình. 

Xét về mặt bằng kiến trúc thì Điện Hòn Chén Huế có khuôn viên không quá rộng, nơi đây bao gồm điện thờ chính là Minh Kính Đài, tọa lạc ở phía giữa có mặt hướng ra bờ sông. Minh Kính Đài được xây dựng dưới thời vua Đồng Khánh, có mặt bằng 15 m x 17 m, bao gồm tất cả ba cung theo thứ tự từ cao xuống thấp là Thượng Cung với hai tầng tầng trên thờ Thánh Mẫu Thiên Y Ana và Thánh Mẫu Vân Hương, ảnh của vua Đồng Khánh, cùng một số vị thần thánh cao cấp khác. Tầng dưới chính là nơi để tiếp khách cũng như là nơi ở của người thủ từ.

 Khu vực tiếp theo là Nhị Cung hay còn gọi là cung Hội Đồng, ở đây có thờ hàng chục bức tượng thần thánh, trong đó có tượng Phật đây cũng là nơi dùng làm khu vực thiết trí đồ thờ cúng để rước sắc. Tam cung của Minh Kính Đài hay còn gọi là Tiền Điện, có xây dựng một hương án rất lớn, hai bên đặt trống chuông, cũng là nơi để tổ chức tế lễ. Phía bên phải Minh Kính Đài là các công trình bao gồm Trinh cát viện, nhà Quan Cư, chùa Thánh, phía bên trái là các công trình gồm dinh Ngũ Vị Thánh Bà … 

Về phía bờ sông, ở cuối đường có Am Thủy Phủ, kết hợp với đó là các bệ thờ, am nhỏ nằm rải rác ở khắp khuôn viên của Điện Hòn Chén nổi bật như Am Trung Thiên hay Am cô Ngọc Lan. 

Trên bờ nóc quyết của Minh Kính Đài ở Điện Hòn Chén Huế, cũng như các ,ục khác của điện du khách có thể dễ dàng nhìn thấy hình ảnh con phụng được sử dụng để trang trí khá phổ biến. Con phụng trong văn hóa truyền thống là tượng trưng cho đàn bà và ở đây được hiểu là các vị nữ thần. Hình ảnh con phụng còn xuất hiện ở các món đồ tự khí được thờ cúng tại đây. Ở ngôi đền này trình độ trang trí mỹ thuật cũng đạt đến đỉnh cao của thế kỷ thứ 19, pha trộn nhiều tín ngưỡng tôn giáo và sắc thái. 

Lễ hội điện Hòn Chén di sản tâm linh của Huế

Có thể nói Điện Hòn Chén Huế được ví von tự như một di sản tâm linh, nổi bật của cố đô và có vai trò rất quan trọng trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng của người dân địa phương. Đây cũng là ngôi điện duy nhất có sự kết hợp tuyệt vời giữa các nghi thức cung đình lẫn tín ngưỡng dân gian, giữa lễ hội và đồng bóng, giữa vẻ đẹp văn hóa tâm linh và yếu tố mê tín dị đoan. Đồng thời vẻ đẹp tâm linh, tôn giáo ở Điện Hòn Chén còn được thể hiện qua lễ hội được tổ chức tại ngôi điện này vào dịp tháng 3 và tháng 7 Âm lịch hàng năm. 

Hoạt động chính của lễ hội Điện Hòn Chén Huế là rước Thánh Mẫu  trên sông Hương, một đoàn thuyền rồng lộng lẫy trên sông, tạo nên một khung cảnh ảo diệu và linh thiêng. Tiếp đó là nghi lễ long trọng được tổ chức tại Điện Huệ Nam và đình làng Hải Cát . Trong khuôn khổ lễ hội này còn diễn ra rất nhiều hoạt động văn hóa dân gian phong phú như nghi thức hát thờ Hầu đồng, Hầu bóng có thể nói ở lễ hội Điện Hòn Chén, du khách sẽ cảm nhận rõ nét sự phong phú và vẻ đẹp độc đáo của màu sắc tâm linh của tín ngưỡng thờ Mẫu. 

>> Xem thêm: Khám phá tour du lịch Huế HOT nhất hiện nay 

Kinh nghiệm du lịch điện Hòn Chén Huế

Thời điểm du lịch đẹp 

Thời điểm đẹp nhất để du lịch Huế, cũng như Điện Hòn Chén là từ tháng 11 đến tháng 4 bởi lúc này thời tiết ở Huế rất dễ chịu mát mẻ, có nhiều nắng, thuận lợi để khám phá ngắm cảnh. Đặc biệt, nếu như du khách muốn tham dự lễ hội Điện Hòn Chén Huế với bầu không khí vui nhộn và màu sắc tâm linh độc đáo, cùng các hoạt động tín ngưỡng truyền thống thì có thể check in ở Điện Hòn Chén vào tháng 3 Âm lịch hoặc tháng 7 Âm lịch. 

Hướng dẫn di chuyển 

Từ trung tâm thành phố, nếu như muốn đến Điện Hòn Chén Huế du khách sẽ có nhiều sự lựa chọn. Theo đó, bạn có thể di chuyển bằng thuyền trên sông Hương hoặc đi bộ bằng các loại phương tiện như ô tô, xe máy. Nếu như di chuyển bằng đường bộ từ bất kỳ vị trí nào, bạn cũng có thể xuất phát đến đường Bùi Thị Xuân, sau đó rẽ vào đường Huyền Trân công chúa, di chuyển đến bến Than thì đi đò sông Hương để đến với Điện Hòn Chén. Điện Hòn Chén là địa điểm tham quan miễn phí ở Huế, nên du khách có thể thoải mái check in mà không cần tốn thêm chi phí. 

Điểm thăm quan lân cận 

Kết hợp tham quan với Điện Hòn Chén Huế, du khách có thể ghé thăm một số địa điểm du lịch nổi tiếng khác của cố đô như chùa Thiên Mụ nằm trên đồi Hà Khê, với lịch sử hơn 400 năm tuổi hay dừng chân tại Lăng Tự Đức, nơi đang lưu giữ rất nhiều di sản văn hóa, lịch sử quý báu và đặc biệt là khung cảnh bình yên cổ kính. Ngoài ra, bạn cũng có thể đi thuyền trên sông Hương ngắm nhìn cảnh quan thơ mộng của thành phố hay check in trên ngọn núi Ngự Bình, nơi có cảnh quan tuyệt đẹp và các di tích lịch sử lâu đời. 

Điện Hòn Chén Huế là nơi mà du khách sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng một công trình kiến trúc đầy ấn tượng, cùng với đó là khám phá vẻ đẹp văn hóa tâm linh tín ngưỡng độc đáo của con người cố đô, chính vì vậy đừng bỏ lỡ nơi đây trong hành trình khám phá của mình nhé. 

Hồng Thọ - dulichvietnam.com.vn 

Ảnh: Internet