Du lịch Côn Đảo, nếu bạn mong muốn được tìm hiểu những câu chuyện lịch sử, giai thoại truyền thuyết bí ẩn tại một địa điểm du lịch tâm linh linh thiêng thì có thể cân nhắc ghé thăm miếu Bà Phi Yến.
Miếu Bà Phi Yến Côn Đảo gắn liền với những câu truyện truyền thuyết tâm linh bí ẩn là điểm dừng du lịch lịch sử - tôn giáo nổi tiếng thu hút nhiều du khách ghé thăm tham quan, cầu an tại Côn Đảo. Đây là nơi thờ vị “Thần Nữ” được người dân địa phương yêu mến và kính trọng.
Miếu bà Phi Yến hay còn được biết đến với tên gọi khác là An Sơn Miếu, nằm trên đường Hoàng Phi Yến thuộc khu dân cư số 3, cách trung tâm thị trấn Côn Đảo khoảng 2 km về phía Tây Nam.
Ngôi miếu là nơi thờ cúng bà Phi Yến – thứ phi của vua Nguyễn Ánh. Bà Phi Yến là tấm gương tiêu biểu cho người phụ nữ Việt Nam vì sự đức hạnh, một lòng tiết hạnh với chồng.
Miếu bà Phi Yến Côn Đảo được người dân địa phương xây dựng vào năm 1785, đến năm 1861 do bị thực dân Pháp chiếm đóng đảo và di dời dân cư vào đất liền nên miếu bị bỏ hoang. Đến năm 1958, nhân dân trên đảo đã cùng nhau xây dựng lại miếu khang trang hơn và kính cẩn thờ phụng hương khói cho đến ngày hôm nay.
Miếu bà Phi Yến Côn Đảo gắn liền với giai thoại về lòng dũng cảm và sự đức hạnh. Vào năm 1783, vua Nguyễn Ánh đưa theo vợ con và binh lính tháo chạy ra Côn Đảo khi bị quân Tây Sơn truy sát. Tại đây, ông đã viết thư cầu viện quân Pháp để xin viện trợ chống lại quân Tây Sơn và có ý định gửi con trai là hoàng tử Cải sang làm con tin.
Lúc này, thứ phi Phi Yến đã hết lòng can ngăn chồng vì bà cho rằng không nên vì nội chiến quốc gia mà nương nhờ đến ngoại bang can thiệp, sau này rất dễ phát sinh nhiều vấn đề rối rắm. Tuy nhiên, ý kiến này của bà đã khiến vua Nguyễn Ánh tức giận, cho rằng bà thông đồng với địch nên đã ra lệnh xử chết bà. May nhờ quan đô đốc Ngọc Lân can gián rằng hoàng tử Hội An - con trai của thứ phi còn quá nhỏ, nếu mất mẹ thì rất thiệt thòi nên nhà vua mới rút lại lệnh xử tử, quyết định đày bà Phi Yến vào một hang đá trong núi (địa danh này ngày nay gọi là Hòn Bà) và chỉ để lại ít bánh nếp, một chum nước rồi lấp kín cửa hang bằng đá lớn.
Sau đó quân Tây Sơn đánh ra tới Côn Đảo, Nguyễn Ánh bỏ lại thứ phi, cùng tùy tùng trốn chạy ra đảo Phú Quốc. Nhưng khi lên thuyền, hoàng tử Hội An không thấy mẹ nên đã khóc lóc, xin vua cha đưa mẹ đi cùng, nếu không sẽ chết cùng mẹ. Trong lúc tức giận và lo sợ kẻ thù đuổi đến, Nguyễn Ánh đã tàn nhẫn ném đứa trẻ xuống biển, thi hài của hoàng tử dạt vào bãi san hô và được người dân làng Cỏ Ống chôn cất, dựng đền thờ tại khu rừng bên Bãi Đầm Trầu.
Sau này khi bà Phi Yến được dân làng giải cứu khỏi hang đá mới biết sự tình về hoàng tử. Trước tấm lòng thương con của thứ phi, mọi người đã giúp bà dựng một ngôi nhà nhỏ ngay bên mộ hoàng tử để bà hương khói cho con trai. Tên tục của bà Phi Yến là Lê Thị Dăm, còn tên riêng của hoàng tử Hội An là Cải nên từ đó người dân Côn Đảo mới có câu ca buồn "Gió đưa cây Cải về trời, Rau Răm ở lại chịu đời đắng cay".
Đến rằm tháng bảy năm 1785, bên làng An Hải có cuộc đàn chay lớn nên đã đưa kiệu qua làng Cỏ Ống rước thỉnh thứ phi Phi Yến qua tham dự để ban phước lành cho người dân. Không may tên đồ tể tên Biện Thi nổi lòng tà dục nên đêm đến lẻn chui vào phòng thứ phi định dở trò đồi bại, nhưng vừa chạm vào tay thì bà đã tỉnh dậy và truy hô dân làng. Vì cảm thấy xấu hổ và tủi nhục, bà Phi Yến đã chặt đi cánh tay bị tên đồ tể chạm vào, rồi sau đó tự vẫn vì cảm thấy bản thân mình đã không còn trong sạch.
Đau lòng trước sự ra đi của bà, người dân làng An Hải và Cỏ Ống đã xử tử tên đồ tể và lập miếu bà Phi Yến Côn Đảo để thờ phụng và hương khói cho thứ phi cùng hoàng tử. Tương truyền nhiều lần thứ phi và hoàng tử đã hiển linh để báo mộng cho người dân biết điềm lành và dữ sắp đến.
Ngày 25/10/2005 Miếu bà Phi Yến (An Sơn Miếu) tại Côn Đảo đã được Ủy ban tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu xếp hạng là di tích cấp tỉnh, cần trùng tu và tôn tạo để giữ gìn văn hóa, lịch sử của hòn đảo này.
Miếu bà Phi Yến Côn Đảo có diện tích khoảng 4.200 m2, được xây dựng theo hình chữ Nhất. Bên ngoài miếu là một tấm bia đá, bên trên ghi lại câu chuyện truyền thuyết về bà Phi Yến và Hoàng tử Cải.
Du khách khi bước vào sân miếu sẽ gặp một hồ nước hình tròn được xây bằng xi măng. Giữa hồ là một hòn non bộ mô phỏng lại hang đá nơi bà Phi Yến từng bị vua Nguyễn Ánh giam cầm. Bước qua hồ là một bàn thờ quanh năm nghi ngút khói hương, đối diện treo cờ ngũ sắc theo quan niệm âm dương ngũ hành.
Miếu bà Phi Yến Côn Đảo được bao bọc trong khuôn viên trồng rất nhiều cây xanh tươi tốt, Đặc biệt, tại đây có hàng cây thị trăm năm tuổi nên nếu bạn tham gia tour du lịch Vũng Tàu vào mùa cây ra hoa kết quả thì sẽ ngửi được mùi hương rất nhẹ nhàng và vấn vương khi tản bộ trong sân.
Bên trong chính điện đặt một bức tượng của bà Phi Yến, ngoài ra còn thờ đô đốc Ngọc Lân và các vị thần theo quan niệm Phật giáo. Kiến trúc bên trong ngôi miếu khá đơn giản, không gian tĩnh lặng và linh thiêng. Mỗi ngày đều có người hương khói tại miếu với lễ vật là trái cây và hoa; các dịp rằm, mùng 1 đầu tháng, lễ Tết thì sẽ dâng thêm các loại đồ chay khác.
>>Xem thêm: Cẩm nang du lịch Bà Rịa – Vũng Tàu
- Du lịch Vũng Tàu nếu bạn có dự định ghé thăm miếu Bà Phi Yến Côn Đảo thì nên chú ý lựa chọn trang phục kín đáo, lịch sự.
- Trong quá trình tham quan chú không gây mất trật tự, không nói cười lớn tiếng.
- Không hút thuốc trong khuôn viên miếu.
- Không bẻ cây, không xả rác để giữ gìn cảnh quan cho địa điểm tôn giáo linh thiêng.
- Nếu bạn muốn thắp nhang cầu an thì nên chủ động mang theo nhang, lễ vật.
Khám phá những giá trị lịch sử, tôn giáo là trải nghiệm mà bạn không nên bỏ lỡ nếu có cơ hội ghé thăm Vũng Tàu. Nếu bạn có dự định ghé thăm các địa điểm du lịch tâm linh - lịch sử tại phố biển trong tương lai thì đừng quên thêm miếu Bà Phi Yến Côn Đảo vào toplist “must go” khám phá nhé.
Đỗ Hằng