Hội quán của người Hoa ở TP HCM: Nơi lưu giữ nét văn hóa Trung Hoa cổ xưa giữa lòng Sài thành

TP. Hồ Chí Minh là một trong những tỉnh thành ở miền Nam còn lưu giữ nhiều công trình hội quán mang đậm dấu ấn văn hóa Trung Hoa độc đáo. Các điểm đến này ngày nay thu hút nhiều du khách thập phương ghé thăm tham quan, chiêm ngưỡng kiến trúc và tìm hiểu nét đặc trưng văn hóa thú vị.

Nếu bạn có dự định ghé thăm tham quan các hội quán của người Hoa ở TP HCM trong thời gian tới thì đừng quên tìm hiểu trước thông tin thú vị liên quan đến những công trình độc đáo này nhé.

1. Đôi nét về văn hóa hội quán của người Hoa

Ở Trung Quốc, hội quán được cho là xuất hiện từ thời nhà Minh. Các hội quán này thưở sơ khai hoạt động như một nơi ăn ở tạm thời cho các thí sinh về kinh đô dự thi; những thương nhân là đồng hương đi buôn bán xa nhà có nơi hội họp, bàn chuyện làm ăn và lưu trú.

Bộ phận người Hoa di cư đến Việt Nam xây dựng các hội quán để làm nơi gặp gỡ, chiêm bái. Ảnh: daothihoahongnhung

Do nhiều biến động xảy ra, một bộ phận người Hoa di cư đến Việt Nam và định cư ngày càng tăng. Vốn có truyền thống thương nghiệp, người Hoa thường chọn các nơi sầm uất, thuận lợi làm ăn buôn bán. Tại Sài Gòn, nay là TP. Hồ Chí Minh, khu vực người Hoa tụ hội kinh doanh phát triển nhất là Chợ Lớn.

Các hội quán không chỉ là chỗ dựa tinh thần cho người dân mà còn là điểm đến du lịch được nhiều du khách săn đón. Ảnh: lehatruc

Tập quán của người Hoa rất coi trọng hoạt động tâm linh, sinh hoạt và gắn kết cộng đồng. Họ sống với nhau trong những đoàn thể dưới hình thức hội quán, hội đồng hương để gặp gỡ và giúp đỡ nhau. Các hội quán của người Hoa ở TP HCM đến nay vẫn hoạt động, không chỉ làm chỗ dựa tinh thần mà còn là điểm đến du lịch, tìm hiểu văn hóa thu hút đông du khách ghé thăm.

2. Các hội quán của người Hoa ở TP HCM nổi tiếng

2.1. Hội quán Ôn Lăng

• Địa chỉ: Số 12 đường Lão Tử, phường 11, quận 5, TP. Hồ Chí Minh.

Hội quán Ôn Lăng hay chùa bà Ôn Lăng, chùa Quan Âm là một điểm đến du lịch TP. Hồ Chí Minh không còn xa lạ với nhiều du khách. Nơi đây ngày trước là chỗ bàn việc công, thờ thần, tương trợ đồng hương và chỉnh đốn phong tục của người Hoa ở phủ Tuyền Châu, Phúc Kiến, Trung Quốc.

Hội quán được thiết kế theo kiểu miếu cổ của Trung Hoa với nhiều chi tiết đặc trưng ấn tượng. Ảnh: thevan.aikido

Kiến trúc là điểm nhấn ấn tượng của hội quán của người Hoa ở TP HCM. Công trình được xây dựng trong không gian khuôn viên rộng 1.800m2; thiết kế theo kiểu miếu cổ của Trung Hoa với những chi tiết đặc trưng như bộ khung chịu lực làm bằng gỗ, mái lợp ngói ống, bờ nóc uốn cong, gắn các mô hình bằng gốm…Bên trong hội quán có nhiều bàn thờ và tượng thờ cùng các bức phù điêu gỗ được sơn son thếp vàng vô cùng tinh xảo.

Hội quán Ôn Lăng là nơi người Hoa thờ phụng Thiên Hậu Thánh Mẫu. Ảnh: mihi2907

Tại hội quán Ôn Lăng có nhiều phong tục, lễ độc đáo được duy trì như “đánh kẻ tiểu nhân” - người đến lễ bái sẽ dùng giày dép đập vào những hình nhân làm bằng giấy tượng trưng cho kẻ xấu (diễn ra vào ngày 5, 6 tháng 3 dương lịch hàng năm) hay lễ cầu tình duyên – ai đến cầu duyên phải mua thêm cuộn chỉ đỏ, bên trên được cắm kim đã luồn sẵn sợi rồi đặt tại bàn thờ Hoa Phấn phu nhân.

Tục “đánh kẻ tiểu nhân” độc đáo vẫn được người dân duy trì đến tận ngày nay. Ảnh: Báo Pháp luật Việt Nam điện tử

2.2. Hội quán Nhị Phủ

• Địa chỉ: 264 đường Hải Thượng Lãn Ông, phường 14, quận 5, TP. Hồ Chí Minh.

Hội quán Nhị Phủ nghe có vẻ xa lạ nhưng thật ra đây chính là ngôi chùa Ông Bổn – điểm đến du lịch văn hóa quen thuộc tại TP. Hồ Chí Minh. Ngôi chùa được biết đến là nơi thờ cúng của người Hoa tồn tại lâu năm nhất ở Sài thành.

Hội quán Nhị Phủ là nơi thờ cúng của người Hoa tồn tại lâu năm nhất ở Sài thành. Ảnh: junjun200689

Hội quán Nhị Phủ do người Hoa xây dựng trên đất Đề Ngạn xưa (nay là Chợ Lớn) vào khoảng đầu thế kỷ 18. Nơi đây thờ cúng Ông Bổn, tức Chu Đạt Quan là một viên quan nhà Nguyên (Trung Quốc) được người Phúc Kiến tôn là Bổn Đầu Công – vị thần bảo vệ đất đai và con người.

Hội quán Nhị Phủ thu hút nhiều du khách ghé thăm tham quan và chụp ảnh. Ảnh: quynhqqq.2929

Hàng năm tại hội quán của người Hoa ở TP HCM này tổ chức rất nhiều lễ hội nhưng quan trọng nhất vẫn là hội rằm tháng Giêng và tháng Tám – ngày sinh và ngày hoá của Ông Bổn. Vào ngày hội, chùa thu hút đông người dân lẫn du khách ghé thăm chiêm bái, tham quan và ngắm nhìn các hiện vật quý như trống chầu, tượng kỳ lân bằng đá…

Hội quán hiện thờ cúng Ông Bổn – vị thần bảo vệ đất đai và con người. Ảnh: ivyhuynh_19

Hội rằm tháng Giêng và tháng Tám là hai ngày hội quan trọng nhất được tổ chức tại hội quán Nhị Phủ. Ảnh: Xanh SM

2.3. Hội quán Tuệ Thành

• Địa chỉ: 710 Nguyễn Trãi, phường 11, quận 5, TP. Hồ Chí Minh.

Đối với những vị khách từng tham gia tour du lịch TP. Hồ Chí Minh chắc hẳn không còn xa lạ với chùa Bà Thiên Hậu nằm ở quận 5. Ngôi chùa còn có một tên gọi khác là hội quán Tuệ Thành.

Chùa Bà Thiên Hâu còn được biết đến với tên gọi hội quán Tuệ Thành. Ảnh: Mia

Cẩm nang du lịch TP. Hồ Chí Minh cho biết, hội quán Tuệ Thành là một trong những nơi thờ cúng lâu đời nhất của cộng đồng người Hoa tại Sài Gòn. Công trình do một nhóm người Hoa gốc Tuệ Thành (tức Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông) di dân sang Việt Nam góp vốn và xây dựng. Quá trình xây dựng, tu bổ diễn ra quá lâu nên thời gian hội quán xuất hiện được ước tính là vào năm 1760.

Hội quán là công trình do một nhóm người Hoa gốc Tuệ Thành di dân sang Việt Nam xây dựng. Ảnh: nguyenhuynhthanhmy

Hội quán của người Hoa ở TP HCM thờ bà Thiên Hậu - một nhân vật có thật sống ở thời nhà Tống, Trung Quốc. Bà là người có tài năng thiên phú về thiên văn, thường dùng khả năng phi thường của mình để đoán định thời tiết, giúp ngư phủ tránh khỏi tai ương.

Chùa Bà Thiên Hậu được biết đến là nơi xin xăm cầu nguyên vô cùng linh ứng. Ảnh: duong.kimyen

Ngôi chùa được biết đến là nơi xin xăm cầu nguyên vô cùng linh ứng nên thường thu hút người dân, du khách khắp nơi đến thắp nhang, đọc văn khấn Bà, ghi lại nguyện ước và treo lên. Ngoài ra, từ 22 đến 24/3 Âm lịch sẽ diễn ra lễ vía Bà Thiên Hậu với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc như múa rồng, múa lân…nên nếu bạn sắp xếp được thời gian thì đừng quên ghé thăm hội quán để trẩy hội nhé.

Lễ vía Bà Thiên Hậu với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc được tổ chức vào ngày 22 - 24/3 âm lịch. Ảnh: MIA.vn

2.4. Hội quán Phước An

• Địa chỉ: 184 Hồng Bàng, quận 5, TP. Hồ Chí Minh.

Hội quán Phước An hay còn được biết đến với tên gọi là chùa Minh Hương. Đây là công trình được xây dựng muộn hơn so với các hội quán khác nhưng không hề thua kém về mặt giá trị kiến trúc, đặc biệt là nghệ thuật chạm khắc gỗ.

Hội quán Phước An gây ấn tượng với vẻ đẹp kiến trúc cổ kính đậm chất Trung Hoa. Ảnh: shutterstock

Theo sử sách ghi lại, hội quán của người Hoa ở TP HCM này do nhánh người Minh Hương nguyên quán ở 7 phủ thuộc 3 tỉnh Quảng Đông, Phước Kiến, Triết Giang (Trung quốc) xây dựng trên cơ sở vật chất của hội quán An Hòa từ năm 1865. Đến năm 1902, công trình được xây dựng, tu sửa lại với quy mô như hiện tại.

Hội quán Phước An được xây dựng trong khuôn viên rộng gần 1.000 m2. Ảnh: MTTQ Quận 5

Hội quán Phước An có khuôn viên rộng gần 1.000 m2 với các công trình chính nằm theo trục dọc, gồm chính điện ở phía Bắc, tiền điện ở phía Nam và trung điện nằm giữa. Vẻ đẹp kiến trúc cổ kính của hội quán thu hút nhiều du khách ghé thăm tham quan, chiêm ngưỡng.

>>Xem thêm: Trải nghiệm bắn súng thật, đạn thật tại trường bắn Củ Chi TP HCM

Các hội quán của người Hoa ở TP HCM là điểm đến tham quan thú vị mà bạn không nên bỏ lỡ trong hành trình khám phá văn hóa Sài thành.

Thu Hằng