Cá ngần sông Đà Hòa Bình – Đặc sản tinh khiết giữa lòng Tây Bắc

Nhắc đến sông Đà – dòng sông lớn bậc nhất miền Tây Bắc – người ta không chỉ nghĩ đến vẻ đẹp hùng vĩ, thơ mộng mà còn nhớ đến một kho báu thủy sản dồi dào, trong đó nổi bật là cá ngần – một loại đặc sản độc đáo, giàu giá trị dinh dưỡng và gắn liền với văn hóa ẩm thực của Hòa Bình.

Cá ngần sông Đà Hoà Bình là đặc sản độc đáo của địa phương. Ảnh: bác tôm

1. Cá ngần là gì?

Cá ngần là loài cá nhỏ, thân mềm, gần như trong suốt, không vảy, dài từ 5 đến 15 cm, hình dáng giống như một dải lụa mỏng manh trôi giữa làn nước. Cá ngần thuộc họ cá trắng, có tên khoa học là Neosalanx spp., thường sống thành đàn ở tầng nước mặt của các con sông lớn có dòng nước sạch, mát lạnh.

Cá ngần như một dải lụa mỏng manh trôi trong làn nước. Ảnh: bác tôm

Điểm đặc biệt của cá ngần là toàn thân gần như không có xương cứng, không đầu to, không đuôi dày, không vảy thô, nên khi ăn không cần phải làm sạch cầu kỳ. Nhìn thoáng qua, cá ngần có thể khiến người ta lầm tưởng là những sợi thạch rau câu đang bơi trong nước. Vẻ ngoài tinh khôi ấy cũng chính là một trong những lý do khiến cá ngần trở thành đặc sản được nhiều người yêu thích. Ở Việt Nam, cá ngần sống ở Hoà Bình và các dòng sông Mekong,... tuy nhiên cá ngần ở sông Đà Hoà Bình được coi là ngon và nhiều dinh dưỡng hơn cả. 

>> Xem thêm: Tour du lịch miền Bắc trọn gói

2. Mùa cá ngần sông Đà – Mùa của sự tinh khiết

Cá ngần không có quanh năm mà chỉ xuất hiện theo mùa, thường vào khoảng tháng 3 đến tháng 6 hàng năm – thời điểm dòng sông Đà trong vắt, hiền hòa sau mùa nước lớn. Đây cũng là thời gian mà cá ngần sinh sản, xuất hiện nhiều và có hương vị thơm ngon nhất.

Cá ngần chỉ xuất hiện vào tháng 4-6. Ảnh: báo hoà bình

Ngư dân ven sông Đà, đặc biệt là ở các xã ven lòng hồ Hòa Bình như Thung Nai, Ngòi Hoa, Tân Mai, chỉ cần dùng lưới dày mắt nhỏ hoặc vợt tay cũng có thể vớt được những mẻ cá ngần đầy ắp. Cá được bắt lên còn nguyên độ tươi, chỉ cần rửa sạch là có thể mang đi chế biến. Chính sự ngắn ngủi của mùa cá ngần đã khiến nó trở nên quý hiếm, trở thành món đặc sản "đến hẹn lại mong".

3. Điểm đặc sắc và giá trị dinh dưỡng của cá ngần

Không chỉ gây ấn tượng bởi hình dáng đặc biệt và độ quý hiếm, cá ngần còn được đánh giá cao nhờ hàm lượng dinh dưỡng vượt trội. Cá ngần chứa nhiều đạm dễ tiêu, ít chất béo, không cholesterol, đặc biệt rất giàu canxi và omega-3 – dưỡng chất tốt cho tim mạch và trí não.

Cá ngần có hàm lượng dinh dưỡng vượt trội. Ảnh: sibafood

Cá ngần đặc biệt là cá ngần sông Đà Hoà Bình là món ăn lý tưởng cho mọi đối tượng, từ người già, trẻ nhỏ đến phụ nữ mang thai. Cũng vì thế, trong thực đơn của các nhà hàng cao cấp hay những bữa cơm gia đình ở Hòa Bình vào mùa hè, cá ngần luôn được ưu tiên như một “liều thuốc thanh mát” từ thiên nhiên giúp giải nhiệt, bồi bổ sức khỏe.

4. Giá cá ngần sông Đà Hoà Bình

Giá cá ngần sông Đà Hòa Bình dao động khá linh hoạt tùy theo mùa đánh bắt và độ tươi ngon của cá. Thông thường, vào mùa cao điểm từ tháng 3 đến tháng 5 – khi cá ngần vào vụ nhiều nhất – giá cá tươi bán tại chợ địa phương hoặc các nhà hàng dao động từ 180.000 đến 250.000 đồng/kg. Nếu đã qua sơ chế sạch sẽ hoặc cấp đông, giá có thể cao hơn, khoảng 250.000 – 300.000 đồng/kg. Vào những thời điểm khan hiếm, hoặc khi vận chuyển đến các thành phố lớn như Hà Nội, giá cá ngần có thể lên tới 350.000 – 400.000 đồng/kg, đặc biệt khi cá được đánh bắt trong ngày và bảo quản kỹ lưỡng. Với giá trị dinh dưỡng cao và hương vị đặc trưng, cá ngần vẫn luôn là loại đặc sản được nhiều người sành ăn săn tìm dù mức giá không hề rẻ. 

Giá cá ngần, đặc biệt là cá ngần sông Đà tương đối cao. Ảnh: cá nước ngọt

Ngoài cá ngần sông Đà, cá ngần được đánh bắt ở các khu vực sông Mekong có giá thành rẻ hơn, từ 150.000 đến 200.000 đồng/kg

5. Cách chế biến cá ngần

Một trong những ưu điểm nổi bật của cá ngần sông Đà là dễ chế biến và rất nhanh chín. Do cá mềm, không tanh, nên chỉ cần rửa nhẹ bằng nước lạnh là có thể đem nấu. Tuy nhiên, để giữ được vị ngọt thanh đặc trưng và không làm cá bị nát, người chế biến cần có sự tinh tế trong thao tác.

Khi chế biến, cá ngần không cần làm sạch ruột, không đánh vảy hay cắt đầu như các loại cá thông thường. Có thể dùng cá ngần để hấp, nấu canh, chiên giòn, làm chả hoặc nấu cháo đều rất ngon. Điều quan trọng là nguyên liệu kèm theo phải tươi và giữ được sự hài hòa với vị ngọt thanh tự nhiên của cá.

Có nhiều cách chế biến cá ngần thơm ngon. Ảnh: mia

6. Những món ngon trứ danh từ cá ngần

Cá ngần tuy nhỏ bé nhưng lại có thể biến hóa thành nhiều món ăn độc đáo, từ dân dã đến cầu kỳ. Dưới đây là một số món ăn đặc trưng từ cá ngần sông Đà Hòa Bình:

6.1. Cá ngần chiên giòn

Đây là món ăn khoái khẩu của nhiều người. Cá ngần sau khi rửa sạch, để ráo nước, được tẩm qua bột chiên giòn hoặc bột năng, sau đó thả vào chảo dầu nóng. Khi cá chuyển sang màu vàng ruộm, thơm lừng là có thể vớt ra. Cá ngần chiên giòn ăn kèm với tương ớt hoặc nước mắm chua cay, vừa giòn tan vừa béo ngậy mà không hề ngấy.

Cá ngần chiên giòn là món khoái khẩu của nhiều người. Ảnh: cường thịnh fish

6.2. Canh cá ngần nấu chua

Trong những ngày hè oi ả, một bát canh cá ngần nấu với cà chua, dứa và lá thì là là lựa chọn tuyệt vời. Vị chua dịu của cà chua hòa quyện với vị ngọt thanh của cá tạo nên món canh mát lành, dễ ăn, kích thích vị giác.

6.3. Cá ngần hấp lá chanh

Đây là món ăn giữ trọn vẹn hương vị nguyên bản của cá. Cá ngần được rải lên lá chuối, rắc chút muối, vài lát ớt, vài lá chanh thái chỉ, rồi đem hấp cách thủy. Cá chín mềm, thơm dịu, ăn cùng xôi hoặc cơm trắng đều ngon khó tả.

6.4. Chả cá ngần

Món này cần sự kỳ công hơn một chút. Cá ngần trộn với thịt xay, trứng gà, chút thì là, hành khô băm nhỏ rồi viên tròn, đem rán vàng hai mặt. Khi chín, chả mềm, thơm, đậm vị cá, lại có độ dai nhẹ rất hấp dẫn.

Chả cá ngần là món ăn rất bổ dưỡng cho người già, trẻ em, phụ nữ mang thai. Ảnh:foodhub

6.5. Cháo cá ngần

Cá ngần nấu cháo gạo tẻ, thêm chút hành hoa, rau thơm, tiêu đen… là món ăn bổ dưỡng cho người bệnh, người già và trẻ nhỏ. Cháo mềm mịn, thơm lừng mùi cá tươi, vừa dễ ăn lại dễ tiêu hóa.

7. Các loại cá sông Đà Hòa Bình ngon nổi tiếng khác

Ngoài cá ngần sông Đà, mảnh đất Hoà Bình còn là nơi sinh sống của nhiều loài cá quý hiếm, là nguyên liệu của những món đặc sản nổi tiếng khắp cả nước.

6.1. Cá lăng sông Đà

Cá lăng là “vua của các loài cá nước ngọt”, thịt chắc, thơm, ít xương, da dày và giòn. Cá lăng sông Đà được đánh giá cao về độ béo ngậy và ngọt thịt. Cá thường được làm món nướng than, lẩu măng cay, cá kho tộ, cá om chuối đậu…

6.2. Cá tầm

Cá tầm nuôi ở lòng hồ sông Đà có chất lượng thịt không kém gì cá tầm nhập khẩu từ châu Âu. Thịt cá dai, ít mỡ, giàu collagen, rất tốt cho da và xương khớp. Món lẩu cá tầm nấu măng chua là đặc sản quen thuộc ở các nhà hàng Hòa Bình.

6.3. Cá chiên

Cá chiên là loài cá lớn, có thể nặng đến vài chục kg, thịt trắng, thơm, nhiều nạc. Cá chiên được chế biến thành nhiều món cầu kỳ như cá hấp xì dầu, cá nướng nguyên con, cá chiên sốt tiêu đen… Đây là loại cá có giá trị kinh tế cao, thường xuất hiện trong các dịp lễ tết, tiệc lớn.

6.4. Cá anh vũ

Cá anh vũ từng được xem là “ngự thiện tiến vua” nhờ độ quý hiếm và hương vị tuyệt hảo. Thịt cá dày, thơm, béo, xương mềm. Một trong những đặc sản đặc biệt nhất là phần mũi cá giòn giòn, được ví như “cao lương mỹ vị”. Cá anh vũ thường chỉ xuất hiện vào mùa đông và rất đắt đỏ.

Cá anh vũ là đặc sản cao lương mỹ vị. Ảnh: poliva

Cá ngần sông Đà không chỉ là món ăn độc đáo mà còn là biểu tượng tinh túy của vùng đất Hòa Bình – nơi sông núi giao hòa, thiên nhiên ban tặng những sản vật quý báu. Với hương vị thanh mát, dễ ăn, giàu dinh dưỡng và cách chế biến phong phú, cá ngần xứng đáng được đưa vào danh sách những đặc sản tiêu biểu nhất của ẩm thực Tây Bắc. Cùng với các loài cá quý khác như cá lăng, cá tầm, cá chiên hay cá anh vũ, cá ngần góp phần làm nên danh tiếng của sông Đà – không chỉ là huyền thoại văn hóa mà còn là cái nôi của một nền ẩm thực tinh tế, đậm đà bản sắc Việt.

>> Xem thêm: Thịt trâu lá lồm Hoà Bình – Tinh hoa ẩm thực núi rừng xứ Mường

Nguyễn Đức