Đi tìm miền ký ức tại làng Thổ Hà Bắc Giang

Ai yêu mến vùng quê Bắc Bộ chắc hẳn đều đã nghe đến cái tên Làng Thổ Hà Bắc Giang. Đây là điểm đến yêu thích của nhiều khách du lịch, đặc biệt là khách nước ngoài. Cùng theo chân Du lịch Việt Nam khám phá ngôi làng cổ này nhé. 
 

1. Làng Thổ Hà Bắc Giang – miền quê thân thuộc xứ Kinh Bắc

1.1. Làng Thổ Hà ở đâu?

Làng Thổ Hà ở đâu hay địa chỉ chính xác của làng Thổ Hà là điều mà nhiều người đang thắc mắc khi lên kế hoạch cho chuyến đi của mình. Cụ thể, làng này ở xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Thổ Hà nằm dọc theo bờ sông Cầu mộng mơ, là một trong những ngôi làng hiếm có vẫn còn giữ gìn được nét đẹp văn hóa cổ của xứ Kinh Bắc. 

Làng Thổ Hà Bắc Giang là làng cổ của xứ Kinh Bắc. Ảnh: _aestas

Như vậy, sau khi đã biết làng Thổ Hà ở đâu, còn chần chờ gì nữa mà không rủ ngay hội bạn thân tới đây khám phá thôi nào. Chắc chắn, làng Thổ Hà Bắc Giang không khiến bạn phải thất vọng.
 

1.2. Hướng dẫn di chuyển đến làng Thổ Hà Bắc Giang

Chỉ cách Hà Nội 45km, việc di chuyển tới làng Thổ Hà cực thuận tiện và nhanh chóng bằng cả ô tô và xe máy. Với khoảng cách này, bạn cũng có thể tới đây thăm quan và đi về trong ngày. Tuy nhiên, nếu muốn khám phá trọn vẹn vẻ đẹp của Bắc Giang thì có thể ở lại một đêm. 

Do nằm gần Hà Nội nên việc di chuyển tới làng Thổ Hà Bắc Giang không mấy khó khăn. Ảnh: Báo Kinh tế đô thị

Từ trung tâm Thủ đô, khách du lịch di chuyển theo cao tốc Hà Nội - Bắc Giang tới nút giao Khả Lễ thì rẽ trái vào ĐT281 => ĐT286. Tuy nhiên, do ngôi làng nằm dọc bờ Bắc của sông Cầu, ba mặt đều là sông nước bao la, làng Thổ Hà chẳng khác nào một hòn đảo nhỏ giữa đất trời. Hầu như ai đến với làng Thổ Hà Bắc Giang hay người trong làng Thổ Hà đi ra khỏi làng đều phải đi đò.

Để vào được làng Thổ Hà Bắc Giang bạn cần di chuyển bằng đò. Ảnh: thuy.pham.s.e.n

Từ Hà Nội, bạn tới bến Vạn Đò để di chuyển bằng pha qua sông Cầu. Đoạn đi phà không xa nên chỉ mất tầm vài phút. Đò chở khách cũng hoạt động liên tục cả ngày, không gây khó khăn gì cho du khách phương xa. 

Còn nếu xuất phát từ TP. Bắc Giang, du khách có thể đi theo Quốc lộ 37, rẽ phải vào đường vành đai 4, men theo đường đê là tới được làng Thổ Hà. Với quãng đường 25km, bạn chỉ mất tầm 40 phút để tới được đây. Bạn tìm kiếm đường đi trên google maps dễ dàng. 

>>Xem thêm: Địa điểm dã ngoại ở Bắc Giang có thể bạn chưa biết

1.3. Vi vu tìm hiểu về ngôi làng cổ đất Kinh Bắc

1.3.1. Khám phá Đình Thổ Hà cùng không gian làng bình dị 

Làng Thổ Hà Bắc Giang mang đậm phong cách làng quê Bắc Bộ xưa, đến nay vẫn còn giữ nguyên những nét đặc trưng như đình làng, giếng nước, cổng làng, cây đa...  Đặt chân tới đây, bạn cứ ngỡ như lạc vào một thế giới khác, nơi thời gian đã ngưng đọng vậy. 

Làng Thổ Hà Bắc Giang mang đậm phong cách làng cổ miền quê Bắc Bộ. Ảnh: _im.rot_

Dạo quanh ngôi làng, từ bức tường tới kiến trúc nhà đều đã nhuốm màu rêu phong. Những bức tường gạch loang lổ rêu xanh, gạch đỏ, những con ngõ bé xíu chỉ vừa hai người đi bộ... Tất cả đều quá đỗi thân thuộc với những người con miền Bắc. Khi cuộc sống thành thị với tòa nhà cao ốc khiến bạn ngộp thở thì tới Thổ Hà, bạn lại như được trở lại miền kỳ ức thân thương và bình yên. Lạc bước vi vu quanh làng, bạn sẽ thấy nhiều ngôi nhà trong làng có niên đại hơn 100 năm, mang kiến trúc điển hình của vùng đồng bằng Bắc Bộ.  

Đến làng Thổ Hà Bắc Giang bạn sẽ cảm nhận được vẻ bình yên, mộc mạc. Ảnh: 98s

Ở Thổ Hà, cổng làng là một biểu tượng rất đặc biệt. Chiếc cổng bề thế, là một trong những chiếc cổng thuộc hàng đẹp nhất vùng hạ và trung lưu sông Cầu. Với người dân Thổ Hà, ai đến nhà chơi lần đầu là cứ phải ra đón tận cổng và khi ra về, chủ nhà cũng phải tiễn khách tận cổng mới về. Chiếc cổng được xây dựng từ năm 1692, mặt trước có chữ Hán: Thổ chi tân, mặt sau là chữ Hà nguyên hậu, có nghĩa là vùng đất thiêng đẹp với nguồn nước vô tận. 

Cổng làng Thổ Hà Bắc Giang như một biểu tượng bất biến của ngôi làng. Ảnh: mytour

Làng Thổ Hà Bắc Giang còn nổi tiếng với ngôi đình cổ, được xây dựng từ năm 1962 dưới thời vua Lê Hy Tông, đã được công nhận là Di tích cấp quốc gia. Suốt hơn 300 tồn tại, đình là nơi tâm linh, hội họp và sinh hoạt văn hoá của làng.

Mọi chi tiết trong đình đều được chạm khắc tỉ mỉ, khéo léo, thể hiện đề tài tứ quý, tứ linh, hoa lá, chim thú và con người. Trải qua nhiều sóng gió và biến động của thời gian, đình Thổ Hà được tu sửa nhiều lần nhưng vẫn giữ được những nét cổ kính, trầm mặc vốn có. 

Đình cổ làng Thổ Hà Bắc Giang đã tồn tại hơn 300 năm. Ảnh: VOV

Đến nay, đình Thổ Hà vẫn còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật. Đặc biệt phải kể tới cửa võng đình Thổ Hà được xem như kiệt tác chạm khắc gỗ đại diện cho nghệ thuật thời Lê Trung Hưng (thế kỷ XVII - XVIII). Từ chạm nổi, chạm thủng, sơn thếp gỗ, tư duy cách tân của nghệ nhân, từng mảng trang trí... tất cả đều được làm một cách khéo léo, tinh xảo, tạo nên tác phẩm hoành tráng theo thời gian đến vậy. 

Đình Thổ Hà Bắc Giang là điểm thăm quan không thể bỏ qua cho khách du lịch. Ảnh: Sài Gòn tiếp thị

Suốt 330 năm theo chiều dài lịch sử, mảng chạm khắc trong đình làng Thổ Hà Bắc Giang vẫn còn nguyên vẹn, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hàng năm, cứ tới 15 tháng Giêng và 20/8 Âm Lịch, các cao niên trong làng lại đem lễ vật tới Từ Chỉ để tế lễ, bày tỏ lòng biết ơn với các tiền bối. 

1.3.2. Câu chuyện về làng gốm 

Làng Thổ Hà Bắc Giang làm nghề gì? Một đặc điểm nổi bật của làng này là dù nằm ở vị trí đồng bằng nhưng đất Thổ Hà lại không thích hợp cho việc trồng lúa, do đó, người dân chủ yếu sống bằng nghề buôn bán và thủ công. 

Làng Thổ Hà Bắc Giang từng là nơi làm gốm nổi tiếng của miền Bắc. Ảnh: Viettravel

Cả làng có 775 hộ dân với 3.500 nhân khẩu trong đó tới hơn 90% hộ dân sống bằng nghề phụ. Trước năm 1960, nghề làm gốm cực phát triển tại đây. Có lẽ nhiều người biết rằng Thổ Hà từng là nơi buôn bán gốm sứ lớn nhất vùng Kinh Bắc.

Làng Thổ Hà Bắc Giang làm nghề gì? Thổ Hà từng là thương cảng nhộn nhịp thuyền bè qua lại ra vào bến sông Như Nguyệt. Đây là nơi buôn bán đồ gốm do chính bàn tay nghệ nhân trong làng sáng tạo nên. Nghề gốm ở Thổ Hà có mặt từ thế kỷ XII và nổi tiếng không kém cạnh gì gốm Bát Tràng, gốm Phù Lãng lúc bấy giờ về kỹ thuật nung, chất lượng tốt, màu sắc trang nhã và độ tinh xảo bắt mắt.

Làng Thổ Hà Bắc Giang với nghề làm gốm nay chỉ còn vang bóng. Ảnh: Mia

Tuy nhiên, từ những năm 1990 đến nay, nghề gốm dần bị lãng quên và chỉ còn vang bóng. Dẫu vậy, những dấu vết xưa của một làng nghề gốm vẫn còn ẩn hiện rõ nét trong làng Thổ Hà Bắc Giang. Từng bức tường ngõ, tường nhà, từng con đường xưa rêu phong, mái đình cong, ngôi chùa cổ hàng trăm năm tuổi... không dùng chút vô vừa nào mà chỉ dùng bùn và mảnh gốm vỡ để làm nên. 
 

1.3.3. Làng bánh đa nổi tiếng 

Từ năm 1990 tới đây, Thổ Hà chuyển sang nghề làm bánh đa nem, bánh đa, mỳ gạo và nổi tiếng khắp miền Bắc. Bước vào cổng làng, ấn tượng đầu tiên của mọi người là những phên bánh đa được phơi đầy ngõ nhỏ, trên cành cây rồi trên mái nhà... hòa quyện cả hương thơm vào trong không khí trong lành, tạo nên mùi hương của một miền quê bình dị. 

Hiện nay, làng Thổ Hà Bắc Giang là làng nghề làm bánh đa nổi tiếng khắp cả nước. Ảnh: dungvuchupanh

Nói về nghề làm bánh đa nem Thổ Hà, nơi này chủ yếu sản xuất hai loại bánh chính là bánh đa nem và bánh đa dừa. Từ khâu chọn nguyên liệu tới khâu làm bánh đều rất kỹ lưỡng. Bột làm bánh làm từ gạo tẻ, đem ngâm từ tối hôm trước. 

Đến tầm 3h sáng, bếp nhà nào nhà nấy tại làng Thổ Hà Bắc Giang cũng bắt đầu đỏ lửa. Bánh đa dừa được tráng thủ công bằng bếp lò còn bánh đa nam được máy móc hỗ trợ nên đỡ nặng nhọc hơn. Khâu tráng bánh rất quan trọng, phải được làm thật tỉ mỉ, khéo léo và qua bàn tay của những người thợ dày dặn kinh nghiệm, có như vậy, bánh đa mới đảm bảo về độ dày và độ chín phù hợp. 

Ngay từ khi đặt chân tới làng Thổ Hà Bắc Giang bạn sẽ thấy các phên phơi bánh khắp đường làng ngõ xóm. Ảnh: miuxbaby

Sau khi tráng xong, bánh được xếp lên phên tre phơi ngoài gió, dựa vào tường tạo nên hình ảnh rất độc đáo mà chỉ ở Thổ Hà mới có. Sau khi phơi xong, bánh được đem đi cắt và đóng gói. Nghề làm bánh đa nem dù vất vả, phải dậy từ khi trời chưa sáng nhưng bằng niềm yêu nghề, gắn bó với nghề mà mỗi sản phẩm nơi này đều thấm đượm tình quê. 

Các sản phẩm bánh đa của làng Thổ Hà Bắc Giang đều có chất lượng tốt. Ảnh: Vnexpress

Nghề làm bánh đa nem Thổ Hà đem lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân địa phương. Hiện nay, bánh đa nem Thổ Hà còn xuất khẩu sang các quốc gia khác như: Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan và châu Âu. 

Trong khi mì gạo nổi tiếng có độ dẻo, thơm ngon, hấp dẫn thì bánh đa Thổ Hà cũng nức tiếng bởi độ béo, bùi, ngọt say đắm lòng người. Dịp Tết đến xuân về, bánh đa nem Thổ Hà sản xuất không kịp phục vụ thị trường. Bánh đa nướng cũng được nhiều người yêu thích dù nguyên liệu rất đơn giản chỉ là gạo, lạc, vừng và dừa. 

Nghề làm bánh đa giúp người dân làng Thổ Hà Bắc Giang có thu nhập ổn định. Ảnh: Vnexpress

Du khách có thể ghé thăm làng Thổ Hà Bắc Giang bất kể thời điểm nào trong năm để thăm quan và tìm hiểu về một làng quê cổ của Bắc Bộ. Đây cũng là nơi còn tồn tại nhiều nét đẹp văn hóa, sinh hoạt cộng đồng, tiệc cưới...

>>Xem thêm: Cẩm nang du lịch Bắc Giang bạn cần biết

2. Các điểm thăm quan khác gần làng Thổ Hà

2.1. Chùa Bổ Đà

Khu di tích chùa Bổ Đà toạ lạc trên ngọn núi Phượng Hoàng thuộc dãy núi Bổ Đà, thôn Thượng Lát, xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên. Đây là ngôi chùa nổi tiếng linh thiêng, nhờ vị trí đắc địa, chùa Bổ Đà rất thích hợp để du khách thăm quan, vãn cảnh.

Quần thể chùa Bổ Đà được bao quanh bởi các dãy núi trập trùng, nhấp nhô, bên trong có cây cối sum suê, xanh mướt, kế bên là dòng sông Cầu thơ mộng, quanh năm đầy nước. Quần thể di tích được tạo bởi các hạng mục: Chùa Tứ Ân, vườn tháp, am Tam Đức, chùa Cao và ao Miếu.

Chùa Bổ Đà – ngôi cổ tự linh thiêng của Bắc Giang. Ảnh: Tràng An

Vườn tháp trong khu di tích chùa Bổ Đà là điểm thăm quan nổi tiếng và cũng là một trong những vườn tháp lớn nhất của Việt Nam. Tại đây có 110 ngôi tháp lớn nhỏ khác nhau, đặc biệt, có tới 97 ngôi tháp cổ niên đại hàng trăm năm, lưu giữ tro cốt xá lỵ nhục thân của 1214 tăng ni phật tử thiền phái Lâm Tế trên cả nước. Cách không xa làng Thổ Hà Bắc Giang nên bạn có thể thuận tiện thăm quan chùa Bổ Đà nếu có thời gian. 
 

2.2. Đền Cùng Giếng Ngọc

Đền Cùng Giếng Ngọc nằm ở khu Viêm Xá, phường Hòa Long, thành phố Bắc Ninh, chỉ cách làng Thổ Hà tầm 3km. Đền Cùng là chốn linh thiêng, thờ Mẫu Tam Phủ từ bao đời nay, thậm chí là từ thời Tiền Lý, Tiền Lê, thời Lý. 

Đền Cùng Giếng Ngọc chỉ cách làng Thổ Hà Bắc Giang vài cây số. Ảnh: Checkinvietnam

Không ai biết đền Cùng giếng Ngọc chính xác có từ bao giờ nhưng theo những dữ liệu ghi chép lại, người ta cho rằng cụm di tích này phải có trên 1500 năm tuổi. Du khách có thể ghé thăm nơi này vào bất kể thời điểm nào trong năm, đặc biệt vào dịp đầu năm, mùng 1 hay rằm âm lịch, du khách thập phương kéo về đây để cầu tình duyên, công danh sự nghiệp, sức khỏe... cực đông. 

Trên đây là thông tin về Làng Thổ Hà Bắc Giang cho bạn và gia đình. Theo dõi Du lịch Việt Nam để cập nhật thêm nhiều điểm đến mới cùng kinh nghiệm vi vu hữu ích trong chuyến đi sắp tới của mình nhé. 

Yến Yến