Tìm về ngôi làng cổ Cửa Nhượng ở Thiên Cầm - Hà Tĩnh

Cách thị trấn Cẩm Xuyên khoảng 15 km về phía Ðông, Cửa Nhượng được hình thành cách đây hơn 600 năm. Cư dân vùng biển Cửa Nhượng lập nên làng Nhượng Bạn, cuộc sống chủ yếu dựa vào nghề khai thác, đánh bắt hải sản, cung cấp cho thị trường nhiều thứ đặc sản biển nổi tiếng. Đây là vùng biển cửa sơn thủy hữu tình với những sinh hoạt văn hóa tinh thần như đánh cờ người, hội chèo bơi, hò chèo cạn, hò đẩy thuyền... mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống, hấp dẫn du khách muôn phương.
 

Cơ La, Kỳ La hải khẩu, Thiên Cầm và Nhượng Bạn là một địa danh mà từ rất xa xưa đã được nhắc đến nhiều trong những cuốn cổ sử và truyền thuyết của dân tộc. Mảnh đất này từng chứng kiến và khắc ghi lại dấu ấn của nhiều nhân vật và sự kiện lịch sử, trong đó có những dấu ấn được xem là bước ngoặt lịch sử quan trọng đối với đất nước ta. 
 

Tọa lạc trên một doi cát hình bán nguyệt, phía Bắc Cửa Nhượng giáp núi Thiên Cầm gắn với câu chuyện lịch sử về Hồ Quý Ly và triều đại nhà Hồ thời Minh thuộc. Phía Đông nam có núi Voi chắn gió. Tên gọi Nhượng Bạn xuất phát từ việc bà Hoàng Càn, là cung phi thời nhà Trần đến đây thương lượng với dân làng lân cận nhượng lại cho dân làng chài vùng Cẩm Nhượng một rẻo đất để ở và lập kế sinh nhai. Tưởng nhớ công ơn bà, người dân lập đền thờ tại làng chài và ngày nay người ta gọi làng chài này là Cửa Nhượng.
 

Ban đầu, làng chài chỉ lơ thơ mấy con thuyền độc mộc. Sau dần, thấy nguồn hải sản ở đây phong phú, người ở các vùng miền khác, trong tỉnh có, ngoài tỉnh có, đến đây sinh cơ lập nghiệp hoặc ghé thuyền đánh bắt. Làng chài trở nên tấp nập thuyền bè. Ðời sống ngư dân cũng khá dần. Nhiều nhà sắm thêm thuyền. Thuyền bè cũng được cơ giới hóa, phục vụ những chuyến đánh bắt dài ngày.
 

Tầm gần 5 giờ sáng, mặt trời lửng lơ phía xa vời, bình minh nhuộm rực mặt biển. Thương lái đổ về, huyên náo, tấp nập trên bãi cát mà người dân vẫn gọi là bến cá Cồn Gò. Xe ô tô, xe kéo, xe máy nhan nhản để chờ đợi những chiếc thuyền chở đầy ắp cá tôm. Thuyền cập bến, ngư dân sau những đêm dài trên biển vẫn khỏe khoắn, nhanh nhẹn đến lạ. Họ xuống bờ, nhanh tay kéo thừng đưa thuyền vào bãi. Những tiếng hò của đám bạn thuyền vang lên cùng tiếng người mua kẻ bán râm ran náo động một vùng. 
 

Chợ ở đây không có ki-ốt. Những cuộc trao đổi, mua bán đều diễn ra ngay trên Cồn Gò. Từng gánh hải sản lấp lánh trong ánh nắng mai được trao cho thương lái sau những cuộc ngã giá chóng vánh. Phiên chợ cứ thế, kéo dài đến khi mặt trời lên cao, thương lái lục tục kéo về, trả lại cho Cồn Gò sự yên bình vốn có. Theo nhiều ngư dân, có lẽ, khoảnh khắc vui nhất của nghề là khi dong thuyền thả lưới vào những đêm hè trăng thanh, gió mát. Giữa biển cả mênh mông, chỉ có anh em thợ thuyền. Sau khi thả lưới, họ lại ngồi lại, kể cho nhau nghe chuyện đời, chuyện nghề, cả những câu chuyện mang đậm mầu thần thoại của biển.
 

Không chỉ là nơi của những loài hải sản tươi ngon, mặn mòi mùi biển. Làng chài cổ nhượng Bạn từ bao đời nay hàng năm, đến tháng 6 âm lịch, có những đàn chim cù kỳ bay về rợp trời. Đó là loài chim mỏ đỏ, thịt chắc và thơm lừng. Cù kỳ và rắn biển là đặc sản của vùng này, ai được nếm một lần sẽ nhớ mãi hương vị thơm ngon của nó.
 

Làng chài Cửa Nhượng được hình thành như ngày nay đó là kết quả của cả một quá trình lâu dài của bao thế hệ, từ thủa khai sơn phá thạch, xây ấp lập hàng, mở mang nghề nghiệp dựng xây cuộc sống.  Đi đến làng chài Cửa Nhượng, du khách không chỉ được đắm mình trong khung cảnh yên bình của một làng chài lãng mạn, mà còn thoải mái chiêm ngưỡng vẻ đẹp biển Thiên Cầm nơi sẽ mang lại những cảm xúc thăng hoa sau những ngày mỏi mệt.