Nhà tù Hòa Bình - nơi "những cánh chim bão" bay qua

Vị trí: nằm ở suối Đúng, cách bờ trái sông Đà 300m, thuộc phường Tân Thịnh, thành phố Hòa Bình.
Đặc điểm: Nhà tù Hòa Bình là nơi minh chứng cho tinh thần đấu tranh bất khuất, kiên cường của các chiến sĩ cách mạng Việt Nam.

Nhà tù Hòa Bình - Di tích lịch sử ở Hòa Bình, nơi đây, gần 200 tù chính trị từng bị giam giữ. Cũng chính nơi đây, Chi bộ đầu tiên của Đảng trên đất Hòa Bình bắt đầu hoạt động. Trong thời kỳ tiền Cách mạng Tháng 8/1945, nơi đây được nhấn mạnh như một mốc son của phong trào cách mạng địa phương. Những người tù cộng sản với bản lĩnh và niềm tin của “những cánh chim báo bão” đã vinh danh cho “Di tích lịch sử cách mạng” này: Nhà tù Hòa Bình.
 

Địa danh lịch sử này gắn liền với tên tuổi các chiến sỹ cách mạng như: Lê đức Thọ, Nguyễn Cơ Thạch, Nguyễn Đức Tâm, Lê Quốc Thân, NGuyễn Văn Hậu....Hoạt động trong Chi bộ nhà tù và các đồng chí Vũ Thơ, Vũ Đình Bản, Phan Lang là cán bộ của Xứ uỷ Bắc Kỳ được cử lên Hoà Bình lãnh đạo, tổ chức phong trào cách mạng ở Hoà Bình.
 

Nhà tù được xây dựng năm 1896 để giam giữ thường phạm. Đến năm 1943, thực dân Pháp chuyển một số tù chính trị từ Nhà tù Sơn La về đây giam giữ. Những năm 1943-1945, phong trào hoạt động cách mạng của Chi bộ Nhà tù do đồng chí Lê Đức Thọ là Bí thư đã có ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào cách mạng ở Hoà Bình.

Tháng 8/1945, hòa chung với khí thế tiến công của cả nước, những người con đất Mường đã đồng loạt “rũ bùn đứng dậy sáng lòa”. Và như “những cánh chim báo bão” kiên cường vượt qua sóng gió của nhà tù thực dân để rồi cất tiếng báo hiệu ngày tự do và chiến thắng, những chiến sĩ cộng sản trong nhà tù Hòa Bình ngày ấy đã góp phần tạo đà cho ngày cách mạng quật khởi.

Di tích Nhà tù Hoà Bình vừa là nơi ghi dấu tôi ác của thực dân, vừa là nhân chứng cho tinh thần đấu tranh bất khuất, kiên cường của các chiến sĩ cách mạng Việt Nam. Di tích Nhà tù Hoà Bình đã được Bộ Văn hoá – Thông tin cấp bằng công nhận là di tích quốc gia.