Khám phá The Wayúu: Khu làng dệt nổi tiếng nhất Colombia

Được biết đến là “người con của mặt trời, cát và gió”, người dân Wayúu đã sống ở vùng đất hoang sơ, khô cằn của bán đảo La Guajira, nơi sa mạc gặp biển Caribbean ở cực bắc của Nam Mỹ trong nhiều thế kỷ. Những con người mạnh mẽ và khôn ngoan này đã học cách sử dụng súng và cưỡi ngựa. Cũng bởi vậy, họ là một trong số ít các nhóm dân tộc ở Mỹ Latinh đã thành công chống lại thực dân châu Âu. Họ tiếp tục sống trên vùng đất tổ tiên của mình theo những quy tắc xã hội, chính trị và kinh tế của riêng họ.

 

 

Hiện tại, dân tộc Wayúu là nhóm bản địa lớn nhất của Colombia. Có tới hơn 250.000 người được chia thành khoảng 30 gia tộc mẫu hệ sống trong các trại chăn nuôi truyền thống. Những ngôi nhà của họ tạo thành các cộng đồng nhỏ biệt lập giữa Colombia và Venezuela.

 

Sự riêng biệt, cùng với sự gắn bó kiêu hãnh và ngoan cường với đất đai và văn hóa của mình, người Wayúu đã bảo tồn văn hóa độc đáo của họ qua nhiều thế hệ. Họ truyền bá các nghi lễ và truyền thống cổ xưa bằng ngôn ngữ Wayuunaiki. Cho tới hiện nay, ngôn ngữ này vẫn được sử dụng trong toàn khu vực.

 

Người Wayúu có một câu nói, “phụ nữ trưởng thành chỉ khi họ đã biết cách dệt”. Truyền thống dệt rất được tôn trọng trong văn hóa mẫu hệ của họ và cũng là biểu tượng của trí tuệ, sự sáng tạo, trí thông minh và địa vị. Mỗi gia tộc Wayúu có thể được phân biệt bởi một mẫu dệt cụ thể.

 

 

Nguồn gốc thần thoại của truyền thống dệt có thể bắt nguồn từ một con nhện khôn ngoan tên là Walekeru. Theo truyền thuyết, loài nhện này đã dạy những người phụ nữ Wayúu đầu tiên cách dệt các mẫu sáng tạo thành nhiều loại phụ kiện khác nhau. Những sáng tạo tiêu biểu nhất của họ là chăn được khâu bằng tay, chinchorros (võng Wayúu truyền thống) và nhiều loại mochilas với những công dụng riêng. Loại mochila phổ biến nhất là Susu, tạm dịch là “hàng ngày”, là một chiếc túi đeo vai cỡ nhỏ dùng để đựng đồ cá nhân.

 

 

Trong quá trình dệt, các nghệ nhân sử dụng sợi (sợi tự nhiên được thay thế bởi sợi acrylic) thành vải dệt đa sợi. Số lượng các sợi được dệt đều có ý nghĩa và biểu tượng riêng. Các họa tiết được gọi là Kanaasu, có nghĩa là “nghệ thuật vẽ tranh”, và là một bộ sưu tập các thiết kế hình học phức tạp. Mỗi loại cũng có một tên và ý nghĩa cụ thể được lấy cảm hứng từ vũ trụ học Wayúu, truyền thuyết và cảnh quan thiên nhiên bao quanh chúng.

 

 

Do đó, mỗi món đồ thủ công đều là duy nhất, bởi người thợ dệt sử dụng Kanaasu để thể hiện các yếu tố của môi trường, cuộc sống hàng ngày, xã hội và quan điểm của vũ trụ. Mỗi tác phẩm sẽ kể một câu chuyện, mô tả một giấc mơ và về cơ bản, nó là sự phản ánh của linh hồn của chính người làm ra nó. Tùy thuộc vào thiết kế móc, sản xuất một mochila có thể cần tới 25 ngày, một chiếc võng có thể mất hơn một tháng. Thiết kế và số liệu càng phức tạp thì tác phẩm càng có giá trị.

 

Việc kinh doanh các sáng tạo thủ công cho những người bên ngoài bộ lạc của họ đã trở thành một nguồn thu nhập kinh tế đáng kể cho phụ nữ Wayúu cũng như nhà cung cấp chính của gia đình họ.

 

Khi mochilas trở nên phổ biến, nó được nhiều khách du lịch “săn đón”, xuất hiện trong ngành công nghiệp thời trang, trên sàn catwalk quốc tế và cả trên vai người nổi tiếng. Nhưng điều quan trọng là mochilas không tách ra khỏi những người đã tạo ra chúng và truyền thống cổ xưa mà những chiếc túi đó đại diện. Nghệ thuật dệt Wayúu là một di sản văn hóa, nguồn gốc của nó cũng như các nghệ nhân tạo ra nó phải được thừa nhận và tôn trọng.

 

Nơi tốt nhất để mua các sản phẩm Wayúu thủ công chính hãng với giá tốt là ngay tại nguồn ở La Guajira như thành phố Riohacha hoặc Cabo de la Vela, cũng như tại các thành phố dọc bờ biển Caribbean. Bạn hãy tránh mặc cả quá nhiều, bởi bạn biết đấy, mỗi mochila đều đòi hỏi một lượng lớn năng lượng thể chất và nguồn cảm xúc để tạo ra. Ngoài ra, bạn có thể mua một chiếc túi ở hầu hết các chợ thủ công mỹ nghệ quanh Colombia, bao gồm Chợ Hoa Kỳ ở Bogotá hoặc Artesanías de Colombia, nơi mang lại một tỷ lệ lợi nhuận cho các nghệ nhân bản địa.

 

 

Du khách cũng có thể khám phá văn hóa Wayúu bằng cách tham quan một trang trại truyền thống. Một số gia tộc Wayúu gần các thị trấn du lịch ở La Guajira đang cho phép người ngoài vào làng của họ để tìm hiểu về cuộc sống hấp dẫn trên sa mạc hoang dã. Du khách có thể tham gia vào các truyền thống tổ tiên, nếm thử thức ăn địa phương và mua cho mình những món đồ nghệ thuật thủ công đặc sắc.

 

Nghe tên thì có vẻ xa lạ, như The Wayúu đã tồn tại rất lâu và họ cũng có văn hoá dệt thật đặc sắc. Nếu có dịp du lịch tới Colombia, bạn đừng quên dừng chân tại La Guajira để ghé thăm cũng như tìm hiểu kỹ hơn về làng dệt nổi tiếng của quốc gia Nam Mỹ này nhé.