Xôi chiên phồng Đồng Nai

 

Những năm gần đây món xôi chiên phồng không còn hiện diện ở những nhà hàng sang trọng mà đã phổ biến đến các đám tiệc ở vùng nông thôn. Vậy mà hầu như thực khách nào lần đầu tiên thưởng thức món xôi chiên phồng cũng đều không giấu vẻ ngạc nhiên, thích thú khi thấy người phục vụ bưng ra một cái bánh vàng rộm, căng phồng đặt lên bàn rồi dùng kéo thọc mạnh làm “quả bóng” xẹp xuống và cắt ra thành từng miếng mỏng vừa cầm trên tay để ăn với món gà đút lò hoặc gà quay có vị ngọt, bùi, giòn giòn rất khoái khẩu. Nhưng có lẽ không mấy ai biết cụ thể người đầu tiên có sáng kiến làm ra món xôi chiên phồng này là ai.

 

“Mẹ đẻ” của món ăn làm nên tên tuổi cho nền ẩm thực Đồng Nai là bà Đinh Thị Ha - chủ Tân Hiệp quán (nay là nhà hàng Đồng Nai) nằm trên đường Cách mạng tháng Tám, từng một thời nổi tiếng ở Biên Hòa. Kể lại chuyện ngẫu nhiên làm ra món xôi chiên phồng, bà Ha cho biết:  Vào những thập niên 50 - 60 của thế kỷ trước, Tân Hiệp quán là một trong những nhà hàng sang trọng ít ỏi ở thị xã Biên Hoà với nhiều món ăn “cao cấp” như: gà quay – xôi chiên, tôm nướng – bánh hỏi, cua rang me, cua hấp muối … Trong đó món xôi chiên ăn với gà quay, gà đút lò rất được giới trung lưu ưa chuộng. Món xôi chiên thường do chính tay Ha -  cô con gái út của bà chủ quán Tân Hiệp làm theo công thức chế biến khá quen là cứ 1kg nếp, 3 lạng đường cát. Nếp nấu chín cho vào nồi nhồi với đường đến đều, bỏ vào chút dầu ăn rồi ngắt ra thành từng cục bằng nắm tay; kế đó bỏ vào chảo mỡ nóng để chiên cho chín vàng hai mặt. Cô Út Ha rất thiện nghệ trong việc chiên xôi. Hai tay cô cầm 2 cái vá xủi vừa chiên, vừa trở ép làm cho miếng xôi chạy vòng tròn trong chảo được vàng đều.

 

Vào khoảng đầu năm 1957, trong một lần chiên xôi, do đang hào hứng trò chuyện với chị Ba phụ bếp, Út Ha ấn mạnh vá vào miếng xôi làm nó phồng to lên. Lấy làm ngạc nhiên, cô Út bèn thử đẩy mạnh thêm nữa thì thấy nó càng phồng nhiều hơn. Hai chị em thấy thú vị quá nên tiếp tục thử thêm bằng cách vừa chiên vừa ép. Thế là món xôi chiên của Tân Hiệp quán từng bước cứ phình lên trở thành xôi chiên phồng, khách đến ăn ai cũng thích thú, khen ngon. Nhiều người còn mua về làm quà, giới thiệu cho người thân, bạn bè, hoặc đặt nhà hàng làm món xôi chiên phồng đem về tư gia đãi tiệc… Danh tiếng của Tân Hiệp quán với món xôi chiên phồng- gà đút lò được lan xa từ đó.

 

Sau ngày đất nước thống nhất, bà Đinh Thị Ha vào làm cho Công ty Khách sạn - Ăn uống Đồng Nai và đã tạo cơ hội đưa món xôi chiên phồng được biết đến rộng rãi hơn, nhất là gây sự chú ý trong giới nghiên cứu-thực hành về ẩm thực, du lịch trong nước và quốc tế; tạo điều kiện cho nhiều đầu bếp trẻ thi tài với đồng nghiệp các nơi giành được huy chương vàng, bạc, đồng cho một món bình dị mà đặc sắc vừa gói ghém được hồn cốt của nền văn minh nông nghiệp (nguyên liệu lúa nếp ) vừa được tác động bởi kỹ thuật chế biến khá độc đáo.