Tháp Bà Ponagar - kiệt tác về điêu khắc Chămpa của Khánh Hòa

Tháp bà Ponagar tọa lạc tại phía bắc của cầu Xóm Bóng, trên đường Hai Tháng Tư, phường Vĩnh Hải, thành phố Nha Trang, là ngôi đền nằm trên đỉnh một ngọn đồi nhỏ cao khoảng 50 mét so với mực nước biển, ở cửa sông Cái, cách trung tâm thành phố Nha Trang khoảng 2 km về phía bắc.
 

Tour đi Nha Trang từ Hà Nội | Tour đi Nha Trang từ Tp HCM

Khu di tích Tháp Bà Ponagar, Nha Trang - Khánh Hoà là một trong những quần thể kiến trúc thuộc nền văn hóa Chăm Pa có quy mô vào loại lớn nhất còn lại ở miền Trung Việt Nam, được xây dựng từ khoảng thế kỉ thứ 8 đến thế kỉ 13, thời kỳ đạo Hinđu (Ấn Độ giáo) đang cường thịnh tại vương quốc Chăm cổ. Nơi này hiện có bốn ngôi tháp, hai miếu thờ và một nhà nghỉ. Tháp lớn nhất thờ nữ thần Ponagar (tiếng Chăm có nghĩa là Mẹ Xứ Sở).
 

 Du lịch Nha Trang 5 ngày | Du lịch Nha Trang 4 ngày | Du lịch Nha Trang 3 ngày

Tổng thể kiến trúc của Ponagar gồm 3 tầng, đi từ dưới lên trên. Ở tầng thấp, ngang mặt đất bằng là ngôi tháp cổng mà nay không còn nữa. Từ đấy có những bậc thang bằng đá dẫn lên tầng giữa.
 

Ở tầng giữa gọi là Mandapa (tức là nhà khách, nhà tĩnh tâm) dành cho khách hành hương nghỉ ngơi, chuẩn bị lễ vật. Mandapa dài 20m, rộng 15m, gồm 4 hàng cột hình bát giác bao gồm 10 cột lớn (đường kính hơn 1 mét và cao hơn 3 mét) và 12 cột nhỏ (nằm trên một nền bằng gạch cao hơn 1 mét). Trên thân các cột lớn có các lỗ mộng, khoét sâu vào thân cột , đối xứng ngang bằng với đỉnh của các cột nhỏ. Cho đến nay, chưa có một lý giải thích thỏa đáng nào về ý nghĩa thật và cung cách xây dựng 22 trụ tháp ấy. Nhưng người Chăm tin rằng, đó là những cột tháp chống trời vì với họ, Ponagar là mái nhà chung của con dân Chămpa.
 

Tầng trên cùng là nơi các ngọn tháp toạ lạc. Những ngôi tháp được xây dựng theo kiểu Chăm, gạch xây rất khít mạch, không nhìn thấy chất kết dính. Tháp thờ chính ở dãy trước khá lớn và cao khoảng 23 mét, là tháp Ponagar.
 

 

 

Tháp có 4 tầng, mỗi tầng đều có cửa, tượng thần và hình thú bằng đá. Bên trong là tượng nữ thần (cao 2,6 m) tạc bằng đá hoa cương màu đen (trước đó là gỗ trầm hương, và xa hơn nữa là bằng vàng) ngồi trên bệ đá uy nghiêm hình đài sen, lưng tựa phiến đá lớn hình lá bồ đề. Đây là một kiệt tác về điêu khắc Chămpa, là sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật tượng tròn và chạm nổi.
 

Hiện nay, khu di tích này là địa điểm tham quan du lịch văn hóa tiêu biểu và nổi tiếng nhất ở tỉnh Khánh Hòa. Du khách khi đi du lịch Nha Trang thường đến đây để được tận hưởng những làn gió biển trong lành; đồng thời lại có thể tận mắt chiêm ngưỡng tài năng sáng tạo, óc thẩm mỹ tinh tế của các nghệ nhân Chăm đã được thể hiện trong từng công trình kiến trúc, những tác phẩm nghệ thuật cùng với kho tàng bi ký đồ sộ… đã từng tồn tại cả ngàn năm lịch sử.