Cơm lam - Nét văn hóa ẩm thực độc đáo của núi rừng Tây Nguyên

Cơm lam – món ăn gắn liền với nét văn hóa đặc trưng của núi rừng Tây Nguyên, không chỉ là một món ăn dân dã mà còn chứa đựng trong đó cả một câu chuyện về đời sống, con người và thiên nhiên nơi đây. Được nấu trong ống tre, cơm lam mang hương vị đặc biệt, thơm ngon và dẻo mềm, là món ăn quen thuộc trong các lễ hội, dịp tụ họp gia đình hay đơn giản là một bữa cơm đậm đà giữa núi rừng hùng vĩ. Cùng khám phá những nét đặc sắc và câu chuyện thú vị về món ăn này trong hành trình khám phá ẩm thực Tây Nguyên nhé!

Đôi nét về văn hóa ẩm thực Tây Nguyên

Văn hóa Tây Nguyên được hình thành và ảnh hưởng của "văn minh nương rẫy" thay vì "văn minh lúa nước" như ở đồng bằng; thêm nữa tất cả các lĩnh vực nghệ thuật, văn học, lễ hội đều mang những nét đặc trưng khác biệt, mà tiêu biểu nhất phải kể đến nền ẩm thực Tây Nguyên với những món ăn độc lạ hấp dẫn, chẳng thể hòa lẫn với bất cứ vùng miền nào khác.

Ẩm thực Tây Nguyên với những món ăn độc lạ hấp dẫn, chẳng thể hòa lẫn với bất cứ vùng miền nào khác. Ảnh: bandontour

Ẩm thực Tây Nguyên rất phong phú và đa dạng, bởi từng khu vực khác nhau đều có các cách chế biến món ăn đơn giản, cầu kỳ khác nhau. Tuy nhiên, có một điểm chung chính là đều mang đến những hương vị đặc trưng của quê hương vùng cao, nét tinh túy của núi rừng vừa hoang sơ lạ lẫm, vừa hấp dẫn, khó cưỡng.
 

Những món ăn nơi đây mang hương vị đặc trưng của quê hương vùng cao. Ảnh: 24h

Từ những món ăn nhẹ nhàng của Đà Lạt như: Bánh căn, bánh xèo, canh atiso hầm giò heo; thịt nướng… đến những món ăn dân dã của đồng bào dân tộc như: Gỏi trứng kiến, heo ướp lá mắc mật, cá lăng om lá khổ qua, canh trứng kiến lá giang (Đắk Lắk, Gia Lai).
 

Không chỉ có những món ăn đơn giản đến những món ăn được chế biến cầu kỳ, đặc biệt nhất là cơm lam Tây Nguyên. Ảnh: grabfood

Bên cạnh đó, còn có những món ăn được chế biến cầu kỳ như: Lẩu lá rừng, gỏi lá, cá tầm phi lê cuộn hoa kim châm, gà sa lửa… và cơm lam, một món ăn truyền thống luôn có mặt trong mọi bữa tiệc hay lễ hội của người dân địa phương nơi này.
 

Cơm lam Tây Nguyên - thức đặc sản độc đáo kết hợp giữa thiên nhiên và con người

Cơm lam Tây Nguyên là một món ăn thể hiện sâu sắc tính cộng đồng, gắn kết chặt chẽ với nhiều chi tiết liên quan đến đời sống thường nhật của người dân. Chính vì thế cùng với thời gian, cơm lam đã nâng lên thành một nét văn hóa ẩm thực, là niềm tự hào của đồng bào các dân tộc ở đây. 
 

Cơm lam Tây Nguyên là một món ăn thể hiện sâu sắc tính cộng đồng của người dân nơi này. Ảnh: jinsuma

Cơm lam ra đời từ những ngày xa xưa, trong cuộc sống sinh hoạt của các dân tộc thiểu số Tây Nguyên, chủ yếu là người Ê Đê, Gia Rai, Ba Na... Món ăn này được chế biến từ gạo nếp được nấu trong ống tre tươi, biểu trưng cho sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và con người. Tre, một vật liệu tự nhiên sẵn có trong khu rừng, được lựa chọn để làm ống đựng gạo, một phần không thể thiếu trong cuộc sống của họ. Cơm lam không chỉ là món ăn để no bụng mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho sự kết nối giữa con người với thiên nhiên, sự tôn trọng tài nguyên thiên nhiên và những giá trị văn hóa lâu đời.

Tuy mộc mạc và đơn giản, nhưng cơm lam Tây Nguyên mang hương vị thơm ngon đặc trưng. Ảnh: jack_loves_naib

Thứ cơm mà họ nấu giúp ăn chắc bụng hơn các món ăn khác, đáp ứng được nhu cầu các công việc nặng. Tuy mộc mạc và đơn giản, nhưng với cách nấu này, cơm lam Tây Nguyên mang hương vị thơm ngon đặc trưng và trở thành món ngon nổi tiếng của vùng đất này được du khách bốn phương rất yêu thích, khác hẳn với cơm lam ở vùng Tây Bắc hay của người Lào.
 

Cơm lam Tây Nguyên trở thành món ngon nổi tiếng của vùng đất này được du khách bốn phương rất yêu thích. Ảnh: jinsuma

Cơm lam không chỉ là món ăn đơn thuần mà còn gắn liền với những lễ hội, nghi lễ, phong tục tập quán của các dân tộc Tây Nguyên. Trong các dịp lễ tết, đặc biệt là những ngày lễ hội lớn như Tết Nguyên Đán, lễ hội cồng chiêng, cơm lam luôn có mặt trong mâm cỗ cúng tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn với đất trời và mong muốn một năm mới ấm no, hạnh phúc.

Theo người địa phương, món ăn có xuất phát từ đồng bào dân tộc Ê Đê ở Buôn Đôn, Đắk Lắk. Ảnh: bandontour

Để tạo được những hạt cơm lam dẻo và thơm, gạo nếp để nấu phải được lựa chọn kĩ càng, hạt vừa phải, thuôn dài, trắng và thơm. Nếu có thể mua được những lúa nương của người đồng bào thì sẽ càng làm tăng thêm hương vị của cơm lam Tây Nguyên này.
 

Sau này, cơm lam Tây Nguyên được chế biến với nhiều phiên bản khác nhau. Ảnh: list

Sau đó, người ta sẽ đem gạo ngâm ở trong nước lấy từ con suối đầu nguồn hay vách đá ngâm trong vài tiếng hoặc một đêm mới được vào trong ống lờ ô hoặc ống tre. Bên cạnh đó, việc chọn đúng loại ống tre nứa cũng góp phần quyết định đến sự thành công của cơm lam Tây Nguyên. 
 

Nhưng tựu chung lại, cơm lam Tây Nguyên vẫn có những điểm chung. Ảnh: monngon

Ống không được quá non cũng không quá già, và đặc biệt phải là những ống tươi để giữ mùi vị của tre khi cơm chín. Khi đổ gạo vào các ống không được dồn quá chặt. Sau cùng, dùng các loại lá rừng chủ yếu là lá chuối bịt kín đầu hở của ống.
 

Để có được món cơm lam thơm ngon, khâu chọn nguyên liệu và chế biến rất quan trọng. Ảnh: uyenphuong_uyenphuong

Tiếp theo người ta sẽ nhóm bếp than để cho những ống tre ấy vào, nhưng phải đợi cho lửa than thật hồng, thật đượm để cơm dẻo không bị khô và cháy. Điều đặc biệt là trong quá trình nấu, cơm không bị khô hay cháy, vì lớp vỏ tre bao bọc giữ nhiệt đều, tạo ra cơm có độ dẻo vừa phải, thơm mùi tre và rất dễ ăn. Cơm lam thường được ăn kèm với các món như thịt nướng, gà nướng, cá suối hoặc rau rừng, tạo thành một bữa ăn đậm đà, đầy đủ dưỡng chất.

>> Xem thêm: Khám phá ẩm thực Tết ở Tây Nguyên độc đáo và đầy bản sắc 

Việc chọn đúng loại ống tre nứa cũng góp phần quyết định đến sự thành công của món cơm lam Tây Nguyên này. Ảnh: maylam.ng_25_

Lấy xuống khỏi bếp, ống cơm lam được làm mất lớp tre đen bên ngoài chỉ để lại lớp mỏng màu trắng ngà giữ lấy hạt gạo dẻo dậy mùi hương của núi rừng. Cắt thành những khúc nhỏ vừa ăn, rồi ăn cùng với muối vừng là ngon nhất.

Cơm lam Tây Nguyên phải ăn cùng với muối vừng. Ảnh: van.lee.31

Cảm giác khi thưởng thức cơm lam không chỉ là sự hài lòng về hương vị, mà còn là cảm giác hòa mình vào không gian thiên nhiên bao la, nơi mà núi rừng, sông suối hòa quyện với bàn tay khéo léo của người dân Tây Nguyên. Đặc biệt, cơm lam còn thể hiện sự cần cù, sáng tạo và tình yêu thiên nhiên của con người nơi đây, khi họ biết tận dụng những nguyên liệu sẵn có trong tự nhiên để tạo ra một món ăn đặc sắc.

Bên cạnh đó, món cơm lam này sẽ còn tròn vị hơn nếu như được ăn kèm với gà nướng hoặc những xiên thịt heo nướng vàng ươm. Ảnh: place

Giữa không gian mênh mông, thoáng đãng và cái tiết trời se se lạnh của chốn núi rừng, từng khúc cơm lam trắng ngần chấm muối vừng ăn với thịt gà, lợn nướng chấm muối é thật không gì thú bằng. Hương vị chân chất, mộc mạc rất đỗi ngọt ngào nhưng cũng không kém phần tinh tế, thế nên cơm lam Tây Nguyên luôn là một khám phá tuyệt vời dành cho bất cứ ai khi có dịp ghé thăm mảnh đất này.
 

Cơm lam Tây Nguyên luôn là một khám phá tuyệt vời dành cho bất cứ ai khi có dịp ghé thăm mảnh đất này. Ảnh: nguyen.kientruc

Một số địa chỉ bán cơm lam gà nướng ngon

Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các quán ăn bán cơm lam Tây Nguyên ở khắp các tỉnh thành thuộc khu vực này. Các quán ăn ở đây thường phục vụ từ trưa đến tối muộn, giá mỗi con gà nướng ăn kèm cơm lam khoảng 300.000 đồng. Và dưới đây là một số địa chỉ để bạn tham khảo khi có dịp du lịch Tây Nguyên.
 

Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các quán ăn bán cơm lam Tây Nguyên ở khắp các tỉnh thành thuộc khu vực này. Ảnh: cattour

Gà Nướng PleiTiêng
Địa chỉ: Hàn Thuyên, P. Tân Sơn,  Tp. Pleiku, Gia Lai
Giờ mở cửa: 09:00 - 21:00 
Giá: 50.000đ - 150.000đ

Gà Nướng Cơm Lam - Hà Huy Tập
Địa chỉ: 126 Hà Huy Tập, P. Tân Lợi,  Tp. Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk
Giờ mở cửa: 09:00 - 19:30 
Giá: 50.000đ - 200.000đ

Cơm lam gà nướng Hương Rừng
Địa chỉ:  6B Ankroet, Đa Phú, P7, TP Đà Lạt, Lâm Đồng.
Giờ mở cửa: 10h00-23h00
Giá: 55.000-200.000đ

Quán cơm lam gà nướng Kim Gia
Địa chỉ: 65/1 Quang Trung, P9, TP Đà Lạt, Lâm Đồng
Giờ mở cửa: 7h00 – 22h00
Giá: 20.000-300.000 đ
 

Nếu có dịp du lịch Tây Nguyên, bạn nhất định không được bỏ lỡ cơ hội thưởng thức những thức quà đặc sản ấy. Ảnh: tony_khoa

Không chỉ làm say đắm lòng người bởi tiếng đàn đá mang âm thanh của  núi rừng hay hơi rượu cần say chếch choáng, vùng đất Tây Nguyên đã khéo léo giữ chân du khách ở lại bằng những đặc sản mang đậm hương vị của cao nguyên nắng gió này. Nếu có dịp du lịch Tây Nguyên, bạn nhất định không được bỏ lỡ cơ hội thưởng thức những thức quà đặc sản ấy để có thể hiểu biết thêm về đời sống ẩm thực độc đáo và phong phú của người dân nơi này.

Minh Nguyên
Theo Báo Thể Thao Việt Nam