Ẩm thực Tết ở Tây Nguyên không chỉ gây ấn tượng bởi hương vị hấp dẫn, mà còn bởi sự độc đáo, mang đặc trưng của văn hóa vùng miền, cùng với đó là những ý nghĩa đặc biệt trong phong tục tập quán của người dân địa phương.
Tây Nguyên thời gian gần đây vẫn luôn là điểm đến lý tưởng trong dịp Tết Nguyên Đán bởi nơi đây không chỉ có thiên nhiên ấn tượng, mà còn có văn hóa bản địa đặc sắc và ẩm thực phong phú. Trong không khí ấm cúng của mùa xuân, trải nghiệm ẩm thực Tết ở Tây Nguyên là một trong những điều ấn tượng mà du khách chớ nên bỏ lỡ. Ẩm thực ngày Tết của người dân Tây Nguyên mang những yếu tố tập truyền vô cùng độc đáo, thể hiện một phần tính ngưỡng văn hóa của cộng đồng.
Nói đến ẩm thực Tết ở Tây Nguyên thì hẳn rằng cơm nấu lồ ô là một trong những món ăn rất quen thuộc. Món ăn này có tiếng bản địa là “Piang tăm ding dơr” có nghĩa là cơm nấu trong ống lồ ô. Món cơm này rất thơm, ngon, dẻo và mang đặc trưng của hương vị núi rừng, được rất nhiều thực khách thập phương ưa thích.
Để nấu cơm lồ ô trong ngày Tết người ta sẽ chọn loại gạo nếp mới, với những hạt mẩy, trắng sau đó đem vo thật sạch và ngâm trong nước khoảng 5 tiếng. Tiếp đến, gạo sẽ được vớt ra để thật ráo rồi cho vào những ống lồ ô tươi, thêm nước ngập gạo, sau đó sẽ nướng trên bếp lửa.
Khi nấu cơm cũng cần phải canh và xoay ống lồ ô liên tục, đồng thời than lửa cũng không để cháy quá to, giúp cơm chín đều thơm. Khi ống lồ ô gần cháy xém và than tàn thì cũng là lúc mùi thơm thoang thoảng của cơm lồ ô lan tỏa khắp không gian. Khi thưởng thức cơm nấu lồ ô hương vị sẽ rất đặc trưng với vị ngọt mềm của cơm, xen một chút vị ngai ngái của tre tươi vô cùng hấp dẫn.
Là một trong những món ăn truyền thống trong ẩm thực Tết ở Tây Nguyên, thịt xông khói từ lâu đã dần trở thành đặc sản. Theo tiếng bản địa thì các loại thịt xông khói đều được gọi là“Poăc buh”.
Thịt sử dụng để xông khói tương đối đa dạng, có thể lựa chọn thịt bắp của lợn, bò, trâu hoặc nai sau đó đem tẩm ướp kỹ càng với gia vị và gác trên bếp cho đến khi thịt khô lại. Trước đây, thịt xông khói được xem như là thực phẩm dự trữ của đồng bào Tây Nguyên, chỉ khi nhà có khách quý hoặc các dịp lễ Tết mới mang ra chế biến để ăn và đãi khách.
Thông thường với món thịt xông khói đồng bào Tây Nguyên sẽ không chế biến quá cầu kỳ mà sau khi lấy từ trên gác bếp xuống, đơn thuần chỉ mang đi nướng hoặc hấp sau đó đập nhẹ cho thịt tơi và xé thành từng miếng, chấm với muối ớt xanh hoặc muối kiến vàng bản địa.
>> Xem thêm: ‘Dạo một vòng’ khám phá món ăn truyền thống đón năm mới ở các nước
Vào dịp lễ Tết, thịt nướng luôn là món ăn xuất hiện thường xuyên trên mâm cỗ Tết của đồng bào Người Tây Nguyên. Món ăn này được cộng đồng các dân tộc ở Tây Nguyên vô cùng ưa thích bởi hương vị hấp dẫn, thơm ngon.
Người Tây Nguyên thường chế biến thịt nướng với nhiều cách khác nhau, theo đó có thể là thịt nướng nguyên con tự nhiên, không tẩm ướp nhiều gia vị hoặc thịt tươi đem gói trong lá rồi vùi vào than nóng hoặc xiên thịt hay nhồi vào ống lồ ô rồi đem nướng trên than củi.
Mặc dù thịt nướng có ở rất nhiều nơi, nhưng riêng ở Tây Nguyên hương vị của món thịt nướng luôn mang một nét đặc trưng rất riêng vừa thơm ngon, đậm đà lại vừa cuốn hút khó có thể tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác.
Đã nói đến ẩm thực Tết ở Tây Nguyên thì những ché rượu cần chắc chắn là hình ảnh không thể thiếu. Người Tây Nguyên thường gọi rượu cần là “T’rơ nờm”. Hầu hết ở các làng bản, dịp Tết đến, mỗi gia đình đều sẽ tự ủ vài chế rượu cần để thưởng thức và mời khách.
Cách làm rượu cần ở Tây Nguyên cũng rất đặc biệt, yếu tố quan trọng nhất là men, men rượu cần sẽ được làm từ lá dâu, bột riềng, muối, bột gạo, vỏ trấu, bột ớt hiểm và lá rờ hộch. Sau khi đã chuẩn bị men, người ta sẽ đi nấu cơm và trộn đều cùng men rồi cho vào chế để ủ kín, càng để lâu thì rượu sẽ càng ngon với vị ngọt sâu, hương thơm rất đằm và mang vị rất đặc trưng của núi rừng Tây Nguyên.
Rượu cần có vai trò rất quan trọng trong đời sống văn hóa tín ngưỡng của đồng bào Tây Nguyên, đặc biệt là dịp lễ Tết. Với họ, rượu cần không chỉ là một loại thức uống mà còn là phương tiện để gắn kết cộng đồng kết nối với các thế lực siêu nhiên.
>> Xem thêm: Các tour du lịch ở Tây Nguyên hấp dẫn
Măng là một sản vật của vùng rừng núi Tây Nguyên và trong dịp Tết, các món ăn từ măng cũng được ưa chuộng. Ngoài măng xào, măng kho hay nộm măng thì canh măng chính là một trong những điểm nhấn của ẩm thực Tết ở Tây Nguyên.
Đa số món canh măng ngày Tết của đồng bào Tây Nguyên được nấu từ măng khô, thường được đồng bào dự trữ trong năm, đến ngày Tết sẽ mang ra ngâm với nước cho thật mềm, sau đó mang đi nấu canh với thịt gà xương heo hoặc giò heo. Canh măng của đồng bào Tây Nguyên rất ngon, hương vị đậm đà, măng ăn mềm ngọt đặc trưng vô cùng cuốn hút.
Bên cạnh hương vị độc đáo hấp dẫn thì ẩm thực Tết ở Tây Nguyên không thể tách khỏi nét đẹp tâm linh và tín ngưỡng đặc biệt. Không chỉ đơn thuần là món ăn mà ẩm thực còn thể hiện đặc trưng về văn hóa tinh thần, kết nối với thế giới siêu nhiên. Cũng chính vì vậy mà những món ăn vào ngày Tết của đồng bào Tây Nguyên luôn thể hiện ý nghĩa rất trang trọng và thiêng liêng.
Hồng Thọ - dulichvietnam.com.vn
Ảnh: Internet