Tuyến đường sắt độc đáo tạo nên đường biên giới tréo ngoe

Trên đường đi, tuyến đường sắt độc đáo Vennbahn ngoằn ngoèo giữa Đức và Bỉ tạo ra một tình huống biên giới rất kỳ lạ.
 

Tuyến đường sắt Vennbahn tạo nên một tình huống biên giới vô cùng độc đáo ở hai nước Đức-Bỉ. Ảnh: gunnsteinlye/Flickr

Khu vực này ban đầu thuộc về Vương quốc Phổ, nơi trở thành một phần của Đế quốc Đức vào năm 1871. Ban đầu, người ta xây dựng tuyến đường sắt Vennbahn năm 1882 để giúp khu vực này hòa hợp với nước Đức thống nhất. Nhưng việc nó làm thường xuyên nhất lại là chở than từ các mỏ ở Aachen để cung cấp năng lượng cho ngành công nghiệp thép đang mở rộng ở Luxembourg và Lorraine.

Sau thất bại trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, Đức buộc phải trao nhiều vùng đất rộng lớn cho các quốc gia châu Âu khác, những quốc gia chịu thiệt hại nặng nề trong chiến tranh. Biên giới quốc tế bị đẩy về phía đông, và nhiều vùng lãnh thổ cũ của Đức trở thành một phần của Bỉ, bao gồm cả những vùng mà tuyến đường sắt Vennbahn đi qua.

Đức nhấn mạnh rằng Vennbahn vẫn là tài sản của nước này, vì nó do dân Đức xây dựng. Bỉ phản đối nói rằng khu vực này đã được nhượng lại cho họ, và do đó họ có chủ quyền với tất cả các cơ sở hạ tầng nằm trong khu vực. Tranh cãi đi xa đến nỗi Bỉ tuyên bố chủ quyền với toàn bộ tuyến đường sắt Vennbahnm, mặc dù phần lớn đường ray đi qua lãnh thổ Đức.
 

Tuyến đường sắt Vennbahnm ngày 30/11/1991. Ảnh: Christian Vanheck/Flickr

Người Bỉ cho rằng đây là tuyến giao thông thiết yếu cho lãnh thổ phía đông mà Hiệp ước Versailles trao cho họ. Do đó, nó nên là tài sản của Bỉ. Ủy ban quốc tế được chỉ định bởi Hiệp ước Versailles làm nhiệm vụ giám sát việc sửa chữa các biên giới đã đồng ý với người Bỉ.

Do đó, Vennbahn trở thành tuyến đường sắt của Bỉ chạy qua lãnh thổ Đức. Điều đó tạo nên một tình huống biên giới đặc biệt, bởi bất cứ nơi nào đường ray rời khỏi lãnh thổ Bỉ và đi vào Đức, tiếng còi inh ỏi của người Bỉ đã chia rẽ lãnh thổ Đức.
 

Tuyến đường sắt độc đáo này đã tạo ra 7 lãnh thổ tách rời của Đức và 1 lãnh thổ tách rời của Bỉ. Một lãnh thổ đã nhượng lại hoàn toàn cho Bỉ và ngừng xuất cảnh. Hai lãnh thổ đã hợp nhất với nhau để trở thành một. Vậy là số lượng lãnh thổ tách rời của Đức là 5. Từ bắc tới nam, nhưng lãnh thổ đó là Munsterbildchen, Rotgener Wald, Ruckschlag, Mutzenich và Ruitzhof. Các khu vực này được tách rời khỏi lục địa Đức bằng đường ray của Vennbahn, một dải đất hẹp dài chưa đầy 20m. Lãnh thổ Rückschlag là nhỏ nhất trong số này, chỉ rộng 1,6ha và chỉ có một ngôi nhà với vườn.
 

Bỉ vận hành 5 trạm ở các lãnh thổ tách rời của Đức để phục vụ công dân nước ngoài. Để tuyến đường hoạt động trơn tru, người ta đã cho ra đời một số thỏa thuận pháp lý độc đáo, như hành khách trên tuyến có thể sử dụng cả tiền Đức và Bỉ để trả tiền vé hoặc phí vận chuyển. Người Đức làm việc cho đường sắt được miễn kiểm soát hải quan. Tương tự, người Bỉ sống trên đất đường sắt Bỉ và làm việc cho đường sắt được miễn trừ tất cả các luật và thuế của Đức.

Những người đi tuyến đường sắt độc đáo Vennbahnm bắt đầu giảm dần vào thập niên 30-40, khi Adolf Hitler một lần nữa sáp nhập lại lãnh thổ và Vennbahn lại trở thành đường sắt của người Đức.
 

Tuyến đường Vennbahn ngày nay đoạn gần Kornelimünster. Ảnh: Lewin Bormann/Flickr

Vennbahn hoạt động cho đến những năm 2000, sau đó bị bỏ rơi. Phần lớn các đoạn đường ray bị gỡ bỏ. Người ta lát lại đường ray thành đường xe đạp dài 125km đi qua những phong cảnh đẹp như tranh vẽ, những vùng cao nhẹ nhàng, khe núi hẹp và những thị trấn xinh xắn của hai đất nước.
 

Vennbahn ngày nay đoạn gần Monschau. Ảnh: Lewin Bormann/Flickr

Phong Sa