Nghề làm muối chắt lọc vị mặn mòi biển khơi

Khi nói đến hình ảnh một cánh đồng, người ta nghĩ ngay đến những ruộng lúa xanh rờn hay ngả màu vàng óng lúa chín. Nhưng đâu đó trên đất nước này, còn có những cánh đồng trắng muốt màu muối, cái nghề người ta vẫn thường nói đùa rằng là làm hàng trắng nghe ai cũng phải phì cười.
 

Nghề làm muối - chắt lọc vị mặn mòi biển khơi

Thế nhưng đối với những diêm dân, nghề làm muối là nghề cay đắng nhất cuộc đời, và cũng mặn mòi như chính hương vị của biển cả. Cái nghề mà lúc nào cũng chỉ cầu mong trời nắng thật to và sợ nhất là những cơn mưa giông kéo đến. Cái nghề mà quanh năm người nông dân còng lưng đối mặt với nắng gắt, rồi cứ mặc cho vị mặn chát phả vào những khuôn mặt rám màu mồ hôi.
 

Thế mới nói nghề nào cũng vất vả và cơ cực, nhưng cái nghề làm muối thì vừa cực lại thu nhập thấp, có những nơi làm muối ba năm chẳng đủ để nuôi sống cả nhà mấy miệng ăn.
 

Nghề vất vả cơ cực, bán mặt cho đất, bán lưng cho trời

Nắng vừa lên, dưới những ruộng muối đã kết tinh, những diêm dân đã dậy từ sáng sớm và chuẩn bị để thu hoạch. Sau hơn một giờ, trên các khoảnh đất nhỏ gần ruộng sản xuất của nhiều diêm dân là những núi muối trắng ai nấy cũng hồ hởi vui mừng.

Muối là gia vị không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, những món ăn sẽ không ngon nếu thiếu đi một chút mặn mòi của muối. Thế nhưng giá muối rẻ, sự xuất hiện của nhiều loại gia vị phụ gia khác trên thị trường khiến nghề làm muối và sản phẩm muối cứ thế lao đao. Bỏ cái nghề đã nuôi sống bao đời của cha ông để lại cũng xót xa lắm, nhưng dù muốn cũng không  thể bỏ vì nếu không làm nghề muối, rồi họ cũng chẳng biết làm gì.

Diêm dân và những gánh muối được thu hoạch

Trên cả nước có rất nhiều vựa muối lớn như Sa Huỳnh (Quảng Ngãi), Cà Ná (Ninh Thuận), Hải Hậu (Nam Định), Hòn Khói (Khánh Hòa) … Dưới ánh nắng bình minh hay nắng chiều đang dần tắt, những cánh đồng muối đẹp như một bức tranh, vừa bình yên, vừa mộc mạc lại có gì đó nao nao lòng người.

Từ sáng sớm tinh mơ, người ta đã phải dẫn nước biển vào những cánh đồng muối, giữa cái nắng chang chang, những người nông dân tiếp tục cao thành những gò muối nhỏ để phơi khô. Và khi hoàng hôn buông xuống, họ gánh những hạt muối trên lưng, đưa về những cơ sở chế  biến muối sạch. Một ngày làm việc của họ vô cùng vất vả.

Một ngày làm việc vất vả

Công đoạn làm muối nghe chừng rất dễ, nhưng để làm ra được một hạt muối thì quả thật mất rất nhiều công sức. Đầu tiên là công đoạn ngâm cát, cát được ngâm cùng với nước biển trên những ruộng đã được làm sẵn, sau đó họ tưới nước biển và rắc muối mồi lên.

Phải chờ đợi đến trưa, khi những ánh nắng gay gắt của mặt trời kết tinh từng hạt muối trên những hạt cát, người ta bắt đầu cào thành từng đống nhỏ, trắng xóa. Cứ liên tiếp hết đống này đến đống kia giữa cái nắng như đổ lửa, bao giọt mồ hôi đã rơi xuống.

Nghề vất vả nhưng thu nhập không đáng là bao

Đối với diêm dân, trời càng nắng to, sản lượng muối thu về càng cao, trời nắng nhẹ hay âm u thì người dân nghỉ ra đồng, bởi không làm được muối. Người dân nơi đây vẫn thường nói với nhau rằng nghề làm muối rất phù hợp với câu ca dao:


Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời yên, biển lặng mới yên tấm lòng”.

Nghề làm muối nhọc nhằn, phụ thuộc nhiều vào thời tiết, khi trời nắng nhiều thì  được mùa, còn nếu bất chợt mưa dông đổ xuống khi muối chưa đủ độ mặn để cạo thì coi như công sức đổ xuống sông, xuống biển. Nhiều lúc, muối thu hoạch về còn không bán được, cứ tồn đọng qua ngày này sang ngày khác, bắt buộc người dân phải bán rẻ được đồng nào hay đồng đó.

Nghề mặn đắng hương vị biển cả

Đi dọc những làng làm muối ven biển của dải đất hình chữ S, đôi khi chúng ta chỉ thấy được vẻ đẹp dân dã của những cánh đồng muối trắng mà quên mất rằng phía sau đó là những vất vả nhọc nhằn của diêm dân. Nghề làm muối, chắt lọc vị mặn mòi của biển khơi và cuộc sống của con người đôi khi cũng mặn đắng như hương vị biển cả.