[Cập nhật] Cẩm nang du lịch Yên Bái Lào Cai cho người yêu du lịch

Yên Bái là vùng đất yêu thích của những tâm hồn tự do bởi nơi đây sở hữu cung đường vạn dặm uốn lượn, hàng trăm thửa ruộng bậc thang vàng ươm và núi non hùng vĩ. Sắc màu Yên Bái sẽ không dừng lại ở những bức ảnh thiên nhiên nếu bạn nắm trong tay cẩm nang du lịch Yên Bái Lào Cai dưới đây:
 

Đôi nét về Yên Bái

Nằm ở trung tâm giao thoa giữa hai vùng Đông Bắc và Tây Bắc, Yên Bái (từ năm 2025 tỉnh Yên Bái giải thể và sáp nhập vào tỉnh Lào Cai) là một tỉnh miền núi cách Hà Nội khoảng 180 km.

 

Với địa hình đặc trưng được tạo nên từ ba dãy núi lớn chạy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam như Hoàng Liên Sơn, Pù Luông và dãy Con Voi, Yên Bái Lào Cai mang trong mình vẻ đẹp hoang sơ nhưng kỳ vĩ. Từ những thửa ruộng bậc thang xếp tầng tầng lớp lớp trên Mù Cang Chải, những cung đèo quanh co như Khau Phạ, đến các thung lũng lộng gió giữa mây trời, tất cả đã khiến vùng đất này trở thành điểm hẹn mơ ước của biết bao du khách và phượt thủ từ khắp nơi trên thế giới.

Không chỉ có thiên nhiên đẹp ngỡ ngàng, Yên Bái Lào Cai còn là nơi sinh sống của hơn 30 dân tộc anh em, tạo nên một bức tranh văn hóa phong phú và đa dạng. Đây từng là nơi cư trú của người Việt cổ, và đến nay vẫn lưu giữ gần 574 di sản văn hóa vật thể, 746 di sản phi vật thể cùng 86 di tích lịch sử – văn hóa được xếp hạng. Văn hóa ở đây sống động qua những phiên chợ vùng cao, điệu múa xòe của người Thái, tiếng khèn Mông rộn rã, hay những lễ hội như Tết nhảy, lễ hội ruộng bậc thang, lễ mừng cơm mới...

 

Cẩm nang du lịch Yên Bái: Những điểm đến không thể bỏ qua
 

Hồ Thác Bà

Hồ Thác Bà là một điểm đến khiến người ta dễ xiêu lòng nhất trong cẩm nang du lịch Yên Bái Lào Cai. Nằm giữa hai huyện Yên Bình và Lục Yên, hồ trải rộng gần 20.000 ha, mặt nước trong xanh len lỏi giữa hơn 1.300 hòn đảo lớn nhỏ. Cảnh vật nơi đây vừa hùng vĩ vừa nên thơ, với những dãy núi đá vôi bao quanh, ẩn giấu những hang động kỳ bí khiến không gian lúc nào cũng như đang thì thầm một câu chuyện xưa cũ. Không ngoa khi nhiều người gọi nơi này là Hạ Long giữa lưng trời Tây Bắc.

Không chỉ nổi bật với cảnh sắc, hồ Thác Bà còn mang đậm dấu ấn lịch sử. Hồ được hình thành trong quá trình xây dựng nhà máy thủy điện đầu tiên của Việt Nam, đánh dấu bước chuyển mình của cả một vùng đất. Ngồi thuyền trôi nhẹ giữa lòng hồ, bạn có thể ghé thăm đền Mẫu linh thiêng, lắng nghe những huyền thoại từ các hang động sâu thẳm, và cảm nhận sự bình yên len vào từng nhịp thở. Một chuyến đi không chỉ để khám phá, mà còn để thấy lòng mình nhẹ tênh giữa thiên nhiên mênh mông.

 

Đèo Khau Phạ

Nếu bạn là người mê khám phá và không ngại thử thách, đèo Khau Phạ chắc chắn là cái tên không thể bỏ qua khi đến Yên Bái. Với chiều dài khoảng 30km và độ cao hơn 1.200 mét so với mực nước biển, con đèo này được xem là một trong tứ đại đỉnh đèo nổi tiếng nhất Việt Nam. Cung đường ngoằn ngoèo uốn lượn giữa lưng chừng trời, một bên là vực sâu thăm thẳm, một bên là núi non sừng sững. Mỗi khúc cua đều mang đến cảm giác vừa hồi hộp vừa choáng ngợp trước vẻ đẹp trùng điệp của đại ngàn Tây Bắc.

Vào mùa thu, khi những cánh đồng lúa chín trải dài như thảm vàng dưới chân núi, đèo Khau Phạ trở thành điểm hẹn lý tưởng cho những chuyến bay dù lượn. Từ độ cao 1.200 mét, bạn sẽ được lướt mình trong không trung, ngắm nhìn thung lũng Tú Lệ bình yên bên dưới và ghi lại khoảnh khắc ngoạn mục giữa tầng mây bồng bềnh. Đừng quên dừng chân ở một quán nhỏ ven đèo để nhâm nhi chút xôi nếp Tú Lệ dẻo thơm hay bát thắng cố đậm đà hương núi rừng. Một chuyến đi vừa đậm chất phiêu lưu vừa trọn vẹn cảm xúc tại Khau Mạ chắc chắn sẽ làm cẩm nang du lịch Yên Bái của bạn thêm phần thú vị đấy!

 

Mù Cang Chải

Vượt đèo Khau Phạ mây giăng là chạm đến đất Mù Cang Chải – nơi được mệnh danh là một trong những vùng ruộng bậc thang đẹp nhất thế giới. Từng quả đồi, từng thung lũng ở đây như được bàn tay người Mông khéo léo chạm khắc, biến thành những dải lụa vắt ngang lưng trời. Vào mùa đổ nước, từ tháng 4 đến tháng 5, ruộng bậc thang lấp loáng như những tấm gương khổng lồ phản chiếu trời xanh, mây trắng. Đến mùa lúa lên xanh, rồi chín vàng từ tháng 9 đến tháng 10, cả Mù Cang Chải bừng sáng trong sắc vàng óng ả dưới nắng thu dịu nhẹ. Đó cũng là thời điểm đẹp nhất trong năm thu hút rất động khách du lịch trong nước và quốc tế tới chiêm ngưỡng.

Nhưng Mù Cang Chải không chỉ có mùa lúa. Vào đông và xuân, núi rừng lại rực rỡ với sắc hồng phai của hoa tớ dày, sắc tím hồng của tam giác mạch, sắc xanh mướt của rừng cây hồi sinh sau những ngày lạnh giá. Những bản làng như La Pán Tẩn, Chế Cu Nha, Dế Xu Phình hay bản Thái hiện lên giữa khung cảnh thiên nhiên ngoạn mục như một nét chấm phá đậm đà bản sắc vùng cao. Mù Cang Chải hứa hẹn sẽ là điểm đến bạn phải quay lại nhiều lần khi du lịch Yên Bái bởi nơi này chưa bao giờ ngừng đẹp trong mắt những con người yêu thiên nhiên.

 

Suối Giàng

Luôn nằm trong top những địa điểm du lịch Yên Bái, suối Giàng chỉ cần nghe tên thôi cũng đủ khiến khách đường xa thấy tò mò và muốn đặt chân đến thử một lần. Nằm yên bình giữa lưng chừng trời Tây Bắc, nơi đây như một thế giới tách biệt với phố thị ồn ào, đưa bạn lạc vào không gian thoảng mùi chè thơm và tiếng suối róc rách giữa núi rừng xanh thẳm. Những đồi chè cổ thụ trải dài bạt ngàn, trong đó có cả những cây chè tuyết hàng trăm năm tuổi, thân phủ rêu trắng bạc như dấu ấn của thời gian. Chè ở Suối Giàng không chỉ quý mà còn mang theo hồn cốt của người Mông sống gắn bó với núi đồi bao đời.

Thời tiết ở Suối Giàng quanh năm mát mẻ, không khí trong lành, dễ chịu đến mức nhiều người ví nơi này như một Sapa thu nhỏ giữa lòng Yên Bái. Buổi sớm mù sương phủ lối đi, chiều về nắng dịu trải lên sườn đồi khiến lòng người cũng dịu lại theo. Đây thực sự là nơi lý tưởng để bạn tạm gác những bộn bề thường nhật, đưa gia đình hoặc người thương đến tận hưởng vài ngày bình yên, hít một hơi thật sâu rồi để gió núi cuốn đi mọi mỏi mệt.

 

Tú Lệ

Cách Mù Cang Chải chỉ một quãng ngắn, Tú Lệ từ lâu đã là điểm dừng chân yêu thích của những người mê phượt trên hành trình du lịch Yên Bái. Khác với những thửa ruộng bậc thang cao ngất trời mây, ruộng ở Tú Lệ nằm trải dài dưới thung lũng bằng phẳng, nên thơ như một bức tranh vẽ bằng sắc xanh của lúa, sắc vàng của nắng. Mùi hương dịu ngọt của nếp Tú Lệ cũng trở thành loại gạo nếp dẻo thơm trứ danh cả vùng. Đây cũng là nơi người Thái sinh sống từ lâu đời, giữ gìn những nghi lễ văn hóa linh thiêng cùng phong tục tắm suối khoáng truyền thống giữa thiên nhiên hoang sơ.

Ngoài những khoảnh khắc an yên, Tú Lệ còn là địa điểm du lịch Yên Bái cho những người thích cảm giác mạnh. Tại khu vui chơi Aeris Hill, tuyến zipline dài bậc nhất Việt Nam với tổng chiều dài 1,2 km sẽ mang bạn lướt bay qua thung lũng rực rỡ sắc màu. Bạn sẽ có cảm giác lướt mình giữa không trung, thu trọn cảnh núi non trập trùng vào tầm mắt. 

 

Bản Sà Rèn

Nép mình bên dòng Nậm Thia trong xanh quanh năm róc rách, bản Sà Rèn như một góc nhỏ yên bình giữa lòng thị xã Nghĩa Lộ. Không quá xa trung tâm nhưng nơi đây vẫn giữ được nét mộc mạc nguyên sơ của núi rừng Tây Bắc, rất thích hợp nếu bạn muốn du lịch Yên Bái nhẹ nhàng mà vẫn đầy màu sắc văn hóa. Những nếp nhà sàn truyền thống nằm rải rác ven suối, ẩn mình dưới tán cây râm mát, tạo nên một khung cảnh vừa nên thơ, vừa đậm chất bản làng người Thái đen.

Đừng bỏ qua cơ hội trải nghiệm cuộc sống thường nhật của người dân bản địa: từ thưởng thức ẩm thực dân tộc, lắng nghe tiếng đàn, tiếng hát, cho đến cùng người bản nhảy múa những điệu xòe cổ quanh bếp lửa đêm. Những con đường hoa rực rỡ sắc màu len lỏi giữa làng, những nụ cười hiền hậu và sự hiếu khách chân thành của người miền sơn cước khiến ai một lần ghé thăm cũng thấy lòng nhẹ tênh, quyến luyến mãi chẳng muốn rời.

 

Bản Chao Hạ

Chao Hạ là một bản nhỏ của người Thái ở xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa Lộ, nơi mà nhịp sống yên bình hòa quyện cùng cảnh sắc núi rừng thơ mộng. Từ năm 2012, khi những người dân đầu tiên mạnh dạn phát triển mô hình du lịch cộng đồng, Chao Hạ bắt đầu thay da đổi thịt, khoác lên mình một diện mạo mới mà vẫn giữ trọn bản sắc xưa. Ngày nay, bản làng này đã trở thành điểm đến được du khách quốc tế đặc biệt yêu thích. 

Chao Hạ sẽ là địa điểm du lịch Yên Bái nên thử vào mùa xuân, bởi đây là lúc bạn được đắm chìm trong không gian thanh bình, hít hà không khí trong lành, lắng nghe tiếng núi rừng rì rào và tận hưởng những trải nghiệm dân dã nhưng đầy thú vị, từ ở nhà sàn, cùng ăn, cùng ở, cùng sinh hoạt với người bản địa đến thưởng thức những món ăn lạ miệng vào dịp lễ hội năm mới.

 

Bản Đêu

Bản Đêu thuộc xã Nghĩa An là một trong những điểm đến lý tưởng dành cho những ai muốn tìm hiểu sâu hơn về đời sống và văn hóa của người Thái nơi miền Tây Yên Bái. Bản vẫn lưu giữ được nhiều nét truyền thống đặc sắc, từ kiến trúc nhà sàn, trang phục đến lối sống mộc mạc, chan hòa. Du khách đến đây có thể hòa mình vào sinh hoạt hằng ngày của người dân. Nếu có thời gian, bạn có thể đạp xe lên suối Nậm Đông tắm mát, hoặc thử sức với hành trình dài 30km đến Trạm Tấu để khám phá đời sống của người Mông. Điều thú vị là mọi trải nghiệm đều được chính người dân bản địa hướng dẫn – những "hướng dẫn viên tại gia" chân chất, nhiệt tình và hiểu rõ vùng đất của mình hơn ai hết.

 

Bản Hốc

Cách Hà Nội gần 200km, Bản Hốc thuộc huyện Văn Chấn là một điểm dừng chân yên bình giữa núi rừng Yên Bái. Gần 80% dân cư nơi đây là người Thái, sống bằng nghề nông và vẫn lưu giữ đậm nét văn hóa truyền thống. Những nếp nhà sàn mộc mạc, nghề dệt thổ cẩm, rượu cần thơm nồng hay điệu xòe say lòng người luôn khiến du khách cảm thấy vừa lạ vừa thân quen.

Đến với Bản Hốc, bạn không chỉ được hòa mình vào cuộc sống sinh hoạt thường ngày của người dân mà còn có thể tận hưởng suối khoáng nóng tự nhiên giúp thư giãn cơ thể, tốt cho sức khỏe. Nếu thích khám phá, bạn có thể men theo núi đá vôi để tìm đến hang Dơi kỳ thú hoặc cùng người bản địa trải nghiệm những đêm lửa trại ấm cúng giữa thiên nhiên hoang sơ. Mỗi khoảnh khắc nơi đây đều mang lại một cảm giác dễ chịu, rất đỗi chân thành và đáng nhớ.

 

Khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu

Cẩm nang du lịch Yên Bái của bạn sẽ không thể trọn vẹn nếu bạn không ghé thăm khu bảo tồn Nà Hẩu. Ẩn mình giữa đại ngàn Yên Bái, khu bảo tồn này giống như một viên ngọc xanh thẫm được ôm ấp bởi núi rừng Tây Bắc. Với tổng diện tích hơn 16.950 ha, trải rộng trên địa bàn 4 xã thuộc huyện Văn Yên, nơi đây được ví như một chiếc lòng chảo khổng lồ, được tạo nên từ thung lũng hẹp và những dãy núi cao chồng lớp. Địa hình chia cắt mạnh khiến các khe suối, hợp thủy len lỏi khắp nơi, dẫn nước mát lành róc rách suốt bốn mùa, nuôi dưỡng sự sống xanh rì nơi rừng sâu.

Nhiệt độ trung bình khoảng 23 độ C, độ cao dao động từ 600 đến hơn 1.700 mét, độ ẩm quanh năm luôn ở mức 85%, tất cả tạo nên một môi trường lý tưởng để các loài thực vật và động vật phát triển phong phú. Những tán rừng tầng tầng lớp lớp như một bản giao hưởng màu xanh bất tận, từ cây gỗ cổ thụ như chò nâu, trám, pơ mu cho đến dương xỉ, cau rừng rải rác dưới tán. Trên các nhánh cây, đâu đó còn vang vọng tiếng chim rừng, thấp thoáng bóng dáng những loài hoang dã như chồn, cầy hương hay lợn rừng vẫn đang lặng lẽ sinh tồn.

Nhưng Nà Hẩu không chỉ là nơi trú ngụ của thiên nhiên mà còn là mái nhà của cộng đồng người H’Mông và Dao – những người gìn giữ gần như trọn vẹn nếp sống cổ truyền. Mỗi dịp xuân về, bạn có thể may mắn bắt gặp lễ hội Tết rừng linh thiêng, nơi âm thanh khèn H’Mông vang vọng giữa rừng già, cùng những vũ điệu múa gậy tiền rộn ràng níu chân người lữ khách.

 

Trạm Tấu

Trạm Tấu là một trong những địa điểm du lịch Yên Bái đầy mê hoặc, nơi núi rừng trùng điệp hòa quyện cùng sắc màu văn hóa của người Mông, Thái. Không khí nơi đây trong lành, mát mẻ quanh năm, đặc biệt thích hợp cho những ai muốn rời xa phố thị ồn ào, tìm về với thiên nhiên nguyên sơ và lối sống chậm rãi, chân chất.

Tại Trạm Tấu, bạn có thể trekking chinh phục đỉnh Tà Chì Nhù cao 2.979m – một trong những đỉnh núi đẹp nhất miền Bắc, hay ngâm mình thư giãn trong suối khoáng nóng tự nhiên giữa lòng thung lũng. Các hoạt động du lịch cộng đồng, khám phá văn hóa địa phương và nghỉ dưỡng đang ngày càng phát triển, khiến Trạm Tấu trở thành điểm đến vừa hoang dã, vừa thân thiện, rất đáng để khám phá ít nhất một lần trong đời.

 

Tà Chì Nhù

Tà Chì Nhù là cái tên quen thuộc trong cộng đồng trekking Việt Nam. Được biết đây là đỉnh núi cao thứ bảy Việt Nam, thuộc khối Pú Luông của dãy Hoàng Liên Sơn, với độ cao 2.979m. Vậy nên không lạ khi Tà Chì Nhù à giấc mơ chinh phục của dân phượt ưa mạo hiểm. Ngọn núi này còn được biết đến với cái tên Phu Song Sung (theo người Thái) hay Chung Chua Nhà (theo người Mông). Địa hình hiểm trở, nhiều đoạn dốc gần như dựng đứng, gió thổi lồng lộng quanh năm khiến hành trình trở nên khắc nghiệt nhưng cũng đầy mê hoặc.

Mỗi bước chân khó nhọc lên Tà Chì Nhù là một lần chạm vào thiên nhiên hùng vĩ. Đứng giữa biển mây trắng muốt trôi bồng bềnh, bạn sẽ có cơ hội đón những tia nắng đầu tiên nhuộm vàng cả triền núi, cảm giác như đang ở chốn thiên đường. Cũng vì thế mà nơi đây được mệnh danh là “thiên đường săn mây” giữa trời Tây Bắc, thu hút biết bao người trẻ đam mê khám phá và lưu giữ từng khoảnh khắc ngoạn mục trong cẩm nang du lịch Yên Bái Lào Cai.

 

Tà Xùa

Khác với Tà Chì Nhù, Tà Xùa lại rất hấp dẫn với những người yêu du lịch thư giãn. Là 1 trong 15 đỉnh núi cao nhất Việt Nam, Tà Xùa vươn mình ở độ cao khoảng 2.800m, nằm ở ranh giới tự nhiên giữa Yên Bái và Sơn La. Nơi đây được mệnh danh là “thiên đường mây”, ấn tượng với bởi những cung đường hẹp, dốc, một bên là vách đá dựng đứng, bên kia là vực sâu hun hút.

Bạn có thể chinh phục Tà Xùa bằng xe máy, ôtô xuất phát từ cả hai phía Yên Bái lẫn Sơn La. Mỗi cung lại mang một vẻ đẹp riêng, khi thì mù sương phủ trắng núi rừng, lúc lại rực rỡ ánh nắng tràn ngập mây bay. Hoạt động du lịch nghỉ dưỡng tại Tà Xùa cũng khá phong phú nên nếu không muốn bôn ba trên những cung đường cheo leo, hãy thử trải nghiệm thư giãn trong 1 ngôi nhà ấm áp lơ lửng giữa biển trời mây xem sao nhé!

 

Thời điểm lý tưởng để du lịch Yên Bái

Rất khó để chọn 1 thời điểm lý tưởng khi du lịch Yên Bái bởi mỗi mùa lại có 1 nét thú vị riêng. Từ tháng 1 đến tháng 3, nơi đây rộn ràng không khí Tết cổ truyền và lễ hội xuân của đồng bào dân tộc. Du khách có thể hòa mình vào những trò chơi dân gian như ném pao, kéo co, đua ngựa; hay thưởng ngoạn sắc hoa mận, hoa đào nở trắng núi rừng. Nếu muốn ngâm mình trong làn suối khoáng nóng giữa tiết trời se lạnh, bạn nên ghé vào mùa đông từ tháng 12 đến tháng 1, khi không khí trong lành, núi rừng chìm trong biển mây bồng bềnh, đặc biệt thích hợp với những ai mê săn mây và thích cảm giác “chill” giữa thiên nhiên nguyên sơ.

Từ tháng 5 đến tháng 6 là mùa nước đổ – mùa mà ruộng bậc thang bắt đầu được phủ đầy nước, óng ánh như gương soi giữa trời. Đây là thời điểm lý tưởng để chiêm ngưỡng những mảng màu đa sắc giữa thiên nhiên và lao động. Đẹp nhất trong năm là khoảng giữa tháng 9 đến đầu tháng 10, khi mùa lúa chín phủ vàng rực khắp Mù Cang Chải, Tú Lệ, La Pán Tẩn… Khung cảnh nên thơ như tranh vẽ, tiết trời khô ráo, mát mẻ, rất thích hợp để trekking và khám phá bản làng. Từ tháng 10 đến đầu tháng 12, thời tiết dần se lạnh, bầu trời trong xanh, là lúc lý tưởng để trải nghiệm săn mây ở Tà Xùa, Tà Chì Nhù hay nghỉ dưỡng giữa rừng núi thanh bình.

 

Cẩm nang du lịch Yên Bái: Ẩm thực độc đáo của vùng cao
 

Nậm pịa

Nậm pịa nghe lạ tai nhưng lại là “đặc sản để đời” của vùng núi Yên Bái. Món ăn này có màu nâu sẫm, sánh đặc, được nấu từ nội tạng của các loài vật ăn cỏ như bò, dê, trâu… và phần nước sệt lấy từ ruột non tạo nên vị đắng đặc trưng khó quên. Gia vị đi kèm là những tinh túy núi rừng như mắc khén, bột hạt sẻn, tỏi, ớt, rau thơm, mùi tàu… Thoạt đầu, nậm pịa có thể khiến người chưa quen e dè, nhưng càng ăn lại càng bị mê hoặc bởi vị đắng ngọt đậm đà và mùi thơm ngái rất riêng. Món này thường được dùng như nước chấm cho thịt nướng hoặc ăn kèm với bò, dê hấp.

 

Du lịch Yên Bái Lào Cai thưởng thức bánh chưng đen

Bánh chưng đen Mường Lò là món quà của núi rừng, vừa lạ mắt vừa đậm vị truyền thống. Khác với bánh chưng xanh quen thuộc, bánh chưng đen mang màu sắc trầm mặc, được tạo nên từ than của thân cây núc nác hay hoa vừng đen giã mịn, trộn cùng nếp Tú Lệ dẻo thơm. Bên trong là lớp nhân đậu xanh, thịt ba chỉ nhiều mỡ, tất cả được gói trong lá dong rồi nấu chín bằng lửa đều tay suốt nhiều giờ. Mỗi chiếc bánh là cả sự kỳ công và lòng biết ơn sâu sắc của người Thái dành cho tổ tiên, đất trời mỗi dịp lễ Tết. Bạn có thể thưởng thức bánh chưng đen ngay khi du lịch Yên Bái để cảm nhận chất quà quê mộc mạc, đậm đà hồn Tây Bắc.

 

Măng vầu cuốn thịt

Măng vầu cuốn thịt là một món ăn dân dã nhưng đậm chất núi rừng Yên Bái. Măng vầu thuộc họ tre, thân nhỏ, không gai, mọc rải rác khắp các cánh rừng từ tháng 12 đến khoảng giữa tháng 3 khi đất trời bắt đầu chuyển mình sang xuân. Măng được chọn loại to, luộc kỹ cho bớt đắng rồi gọt mỏng, cuốn phần nhân thịt ba chỉ trộn cùng rau răm, trứng và gia vị. Sau đó, đem hấp cách thủy lửa nhỏ cho đến khi thịt và măng chín mềm, thơm lừng. Vị ngọt bùi của măng non hòa quyện cùng vị béo ngậy của thịt, thoảng chút cay nhẹ từ rau răm tạo nên một món ăn dân dã nhưng đầy cuốn hút, rất đáng để thêm ngay vào cẩm nang du lịch Lào Cai.

 

Xôi ngũ sắc

Xôi ngũ sắc không chỉ là món ăn mà còn là biểu tượng văn hóa giàu bản sắc của đồng bào dân tộc Thái ở Yên Bái. Năm màu xôi đỏ, tím, vàng, xanh và trắng không chỉ đẹp mắt mà còn mang ý nghĩa sâu sắc: khát vọng, sự trù phú, no đủ, núi rừng và tình yêu thủy chung. Nguyên liệu chính của xôi ngũ sắc là nếp Tú Lệ dẻo thơm, nhuộm màu từ lá rừng, nấu bằng nước suối trong và đồ trong chõ truyền thống gọi là Mỏ Lửng – Tay Lung. Mỗi mẻ xôi ra lò đều dẻo thơm, bùi béo, nắm chặt tay cũng không dính. Khi được bày trên đĩa, năm màu xôi như những cánh hoa ban bung nở, vừa rực rỡ vừa gửi gắm triết lý ngũ hành, âm dương và tình cảm thiêng liêng của con người với đất trời.

 

Xôi trứng kiến

Bạn sẽ bắt gặp món xôi trứng kiến khi đến với Mù Cang Chải vào mùa xuân, vì món ăn này chỉ có khi kiến rừng bắt đầu sinh sản. Nguyên liệu độc đáo là trứng kiến đen được lựa chọn kỹ vào những ngày nắng ráo để giữ nguyên vị béo bùi đặc trưng. Trứng kiến sẽ được xào với hành phi rồi trộn đều cùng xôi nếp nương thơm dẻo, tạo nên món ăn vừa dân dã, vừa bổ dưỡng, mang trọn hương vị của núi rừng Tây Bắc.

 

Món Mọoc

Mọoc là món ăn truyền thống của người Tày, dù phát âm hơi giống nhưng lại mang nét rất riêng so với món mọc của người Kinh. Được làm từ hoa chuối rừng, cá, tôm suối và thịt ba chỉ giã nhuyễn, trộn cùng bột gạo nếp và các loại gia vị như hạt dổi, lá lốt, sả, gừng… Mọoc được gói trong lá dong, hấp cách thủy đến khi dẻo quánh, thơm nồng. Khi chín, món ăn có màu tim tím, kết cấu dẻo sánh, thơm mùi cá tôm quyện hạt dổi. Món ăn đặc sản Yên Bái này thường xuất hiện trong những dịp quan trọng như lễ cưới, giỗ chạp hay Tết, được đặt trang trọng giữa mâm cỗ như một lời mời mộc mạc.

Muồm muỗm rang

Nếu bạn chưa thử món ăn này thì chắc chắn sẽ 1 điều tiếc nuối trong hành trình khám phá du lịch Yên Bái đấy. Muồm muỗm rang giòn xuất hiện trong nhiều mâm cơm thường ngày của người đồng bào, rất được yêu thích nhờ hương vị đậm đà, giòn thơm đặc trưng. Sau khi được sơ chế cẩn thận qua các bước vặt cánh, bẻ chân, rút ruột, muồm muỗm sẽ được om với nước măng chua hoặc giấm để khử mùi. Khi nước cạn, cho thêm mỡ rồi rang trên lửa lớn đến khi vàng giòn, nổ lách tách. Gia vị như bột canh, mì chính, ớt tươi và đặc biệt là lá chanh thái chỉ sẽ giúp món ăn thêm dậy mùi. Thành phẩm có màu vàng sậm hấp dẫn, giòn rụm và thơm lừng.

 

Thịt mắm cơm đỏ

Thịt mắm cơm đỏ là món ăn dân dã nhưng đầy tinh tế của người Tày ở Lục Yên, mang hương vị riêng biệt của núi rừng Yên Bái. Nguyên liệu đơn giản chỉ gồm thịt ba chỉ, củ giềng, rau răm, rượu nếp cái và cây cơm đỏ, nhưng cách ủ thịt đậm chất truyền thống lại chính là bí quyết làm nên sức hấp dẫn. Chỉ sau vài ngày ủ kín trong chum, miếng thịt săn lại, dậy mùi thơm nồng, có vị chua nhẹ xen lẫn cay the và cái ngọt hậu của nếp cái, ăn không ngấy mà càng ăn lại càng cuốn. Đây là món ăn thường xuất hiện trong dịp Tết, thể hiện sự gắn bó của người Tày với hương vị bản làng.

Dế chiên giòn

Dế chiên giòn không phải là 1 sản phẩm đắt đỏ nhưng hứa hẹn sẽ mang lại cho bạn kỷ niệm “đắt giá” khi khám phá đặc sản Yên Bái. Được coi là niềm tự hào của vùng đất Mường Lò, món dế chiên xuất hiện rất nhiều vào khoảng tháng 7 âm lịch, khi dế vào mùa béo nhất. Với giá thành rẻ, dễ bắt và dễ chế biến, món dế trở thành “đặc sản nhậu” quen thuộc ở các quán ăn địa phương. Dế sau khi sơ chế sạch sẽ, được tẩm ướp gia vị rồi chiên vàng trên lửa vừa, thêm lá chanh thái chỉ tăng mùi thơm. Món ăn hấp dẫn bởi lớp vỏ giòn tan, phần bụng béo bùi và vị đậm đà, có thể ăn kèm xoài xanh hay dưa chuột để giảm độ ngấy. Bạn có thể thử 1 chén rượu nồng, nhâm nhi dế chiên giòn trong buổi tối se lạnh tại núi rừng Tây Bắc để đánh giá xem sao nhé! 

 

Rau dớn

Rau dớn (phác pút) là món quà xanh của núi rừng Tây Bắc, được đồng bào dân tộc Thái ví như “vua của các loại rau”. Loài rau dại này mọc ven suối, nơi ẩm thấp dưới tán rừng và chỉ có ở vùng núi, không thấy ở đồng bằng. Rau dớn không chỉ góp phần làm phong phú bữa cơm hàng ngày mà còn là món đặc sản không thể thiếu trong các dịp lễ hội hay khi có khách quý đến nhà. Rau được chế biến đa dạng: xào, luộc, nộm, muối chua… Trong đó, món rau dớn luộc chấm nước mắm tỏi ớt đơn giản mà vẫn giữ nguyên độ giòn và vị thanh mát đặc trưng của rau rừng non tơ.

 

Pà mẳm

Pà mẳm là món mắm truyền thống của người Thái, gắn liền với văn hóa sinh hoạt và lễ nghi của cộng đồng vùng cao. Trong đó, Pà mẳm cá chép được xem là quý nhất bởi sự cầu kỳ trong khâu chế biến và thời gian ủ kéo dài tới 3 năm. Cá chép ruộng sau khi làm sạch được ướp với rượu ngon, muối rang và nhiều loại gia vị rừng như thính gạo nếp, hạt sẻn, riềng, sả, quế… đã được xào thơm. Quá trình ủ mắm được lặp đi lặp lại, sau đó đem chôn kín nơi khô thoáng. Khi đủ độ “chín”, Pà mẳm cá chép có mùi thơm đặc trưng, cá nguyên con, thịt hồng dai, không tanh mà đậm đà. Người Thái thường dùng sống cùng rau rừng hoặc đem nướng, đặc biệt để đãi khách quý trong các dịp trọng đại. Ngoài cá chép, bạn cũng có thể thử Pà mẳm cá tép, cá rô phi với thời gian ủ ngắn hơn, chấm rau, thịt cũng rất ngon.

Bọ xít chiên giòn

Nhắc đến bọ xít, nhiều người có thể nhăn mặt khó hiểu, nhưng bọ xít chiên giòn trong du lịch Yên Bái lại là điều khiến thực khách thương nhớ đấy. Bọ xít chiên giòn gắn liền với mùa hoa nhãn nở rộ. Khi bọ xít phủ kín những chùm hoa nhãn, người dân lại tranh thủ bắt về chế biến thành món ăn dân dã nhưng lạ miệng. Sau khi được ngâm nước để khử mùi và sao vàng khử hăng, bọ xít sẽ được làm sạch, bỏ đầu, cánh, ruột rồi đem chiên giòn trong chảo dầu. Điều đặc biệt là món này không cần nêm nếm thêm bất kỳ gia vị nào, chỉ cần rắc lá chanh thái chỉ và vắt thêm ít nước cốt chanh là đủ dậy mùi. Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận rõ vị cay, mặn, ngọt, bùi tự nhiên hài hòa trong từng con bọ xít nhỏ giòn rụm – 1 trải nghiệm ẩm thực vừa lạ vừa đậm chất núi rừng.

 

Vịt bầu Lục Yên

Vịt bầu Lục Yên là minh chứng cho việc “lên núi ăn vịt” hoàn toàn không hề kỳ cục. Giống vịt bầu bản địa với đôi chân vàng ngắn, dáng đi lạch bạch đáng yêu và thân hình chắc nịch được người dân nuôi dưỡng theo phương thức tự nhiên: thả suối, ăn thóc gạo, ốc và rêu đá. Chính nhờ lối chăn thả này mà thịt vịt bầu Lục Yên có vị ngọt thơm đặc trưng, ít mỡ, đậm đà khác biệt. Vịt có thể được chế biến thành nhiều món ngon như luộc, nướng, quay, om măng, mọc vịt... nhưng món hấp mới thực sự làm bật lên được vị nguyên bản tinh khiết của loại đặc sản này, mềm ngọt, thơm béo mà không hề ngấy. Khuyên bạn nên thử ít nhất 1 lần món đặc sản Yên Bái này khi ghé thăm núi rừng.

 

Thịt trâu gác bếp

Thịt trâu gác bếp không chỉ nổi danh khắp Tây Bắc mà còn mang dấu ấn rất riêng của vùng đất Yên Bái. Khác biệt bắt đầu ngay từ nguyên liệu: thịt trâu rừng tươi được tẩm ướp với các loại gia vị đặc trưng như mắc khén, gừng, ớt, sả… rồi được hun bằng khói của củi nhãn – loại củi cho hương thơm dịu nhẹ và không gây ám khói. Sau nhiều ngày gác bếp, miếng thịt có lớp vỏ nâu sậm khô cứng, nhưng bên trong vẫn giữ được sắc hồng mềm mại và vị ngọt đậm đà. Khi xé từng thớ thịt, thực khách sẽ cảm nhận được hương vị đặc trưng: mùi khói bếp ngai ngái quyện cùng vị cay thơm của gia vị rừng, tạo nên món ăn mộc mạc mà đầy lôi cuốn.

 

Lạp xưởng Yên Bái

Lạp xưởng Tây Bắc là món ăn đậm đà bản sắc vùng cao, không chỉ bởi hương vị thơm ngon mà còn vì sự cầu kỳ trong từng công đoạn chế biến. Bí quyết nằm ở nguyên liệu: thịt lợn bản chắc ngọt, phần thịt được chọn kỹ phải cân đối giữa nạc và mỡ như thịt vai hoặc mông. Thịt được thái hạt lựu, ướp với mật ong, tiêu, muối, đường và đặc biệt là rượu ngâm từ 5 loại hoa quả, thứ gia vị làm nên mùi thơm lạ lùng, riêng biệt. Sau khi thấm vị, thịt được nhồi vào lòng non sạch rồi mang đi sấy. Nhiên liệu sấy cũng là một yếu tố quyết định: phải dùng than hoa, bã mía, lá quế tươi, hoặc củi quế tươi để lạp xưởng thấm đượm hương thơm núi rừng. Khi thưởng thức, từng miếng lạp xưởng như gói cả tinh túy của đất trời Tây Bắc – vừa ngọt mềm, vừa thơm nồng, khiến ai ăn rồi cũng khó quên.

 

Mắc khén

Mắc khén không phải là nguyên liệu cầu kỳ nhưng lại là yếu tố quan trọng cấu thành nên nhiều đặc sản Yên Bái. Thứ gia vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc từ lâu đã trở thành linh hồn trong ẩm thực của đồng bào dân tộc nơi đây. Thường được gọi là "hạt tiêu rừng", mắc khén không phải là hồ tiêu dại mà là quả của một loài cây thân gỗ lớn mọc sâu trong rừng già. Người dân thường dùng mắc khén để chấm xôi nếp nương, mang đến hương thơm cay nồng, tê tê nơi đầu lưỡi khiến ai ăn một lần cũng nhớ mãi. Đặc biệt, vùng chân đèo Khau Phạ được xem là “thủ phủ” của mắc khén, nơi cho ra những hạt thơm ngon, đậm vị nhất. Không chỉ dùng làm gia vị chấm, mắc khén còn được rang lên, giã nhỏ để ướp thịt, nướng cá hay làm nước chấm, khiến mọi món ăn thêm phần hấp dẫn và khó quên trong lòng những người du lịch Yên Bái.

 

Mua gì tại Yên Bái về làm quà?

Khác với những gì bạn nghĩ về vùng núi rừng mộc mạc đơn sơ, đặc sản Yên Bái vô cùng phong phú và có thể khiến các du khách phải trầm trồ. Gạo nếp nương và cốm Tú Lệ là 2 thức quà quê tuyệt vời nhất dành cho những thực khách yêu hương vị truyền thống. Cốm Tú Lệ dẻo, thơm, thanh và hơi ngọt, dùng nấu cháo, chè hay làm chả cốm đều rất ngon. Gạo nếp nương thì đã có tiếng với mùi thơm ngát đặc trưng khó loại gạo dưới xuôi nào sánh bằng.

Nếu bạn ngại di chuyển với những món quà cồng kềnh, hãy thử thu gọn vào vali đặc sản Yên Bái quý giá như trà shan tuyết hay mật ong rừng. Trà shan tuyết được chắt lọc từ những cây chè trăm năm tuổi ở độ cao gần 1.400m. Giá trị của món quà “quê” này cũng đắt đỏ nên rất thích hợp để biếu tặng những người quan trọng. Trong khi đó mật ong rừng lại được nhiều du khách lựa chọn hơn nhờ chất lượng mật cao cấp, đậm đặc và hoàn toàn là vị ngọt tinh khiết tự nhiên. Ngoài ra còn rất nhiều đặc sản thú vị bạn sẽ thấy ở những phiên chợ hoặc các điểm dừng chân cho xe khách.

 

Một số lưu ý khi du lịch Yên Bái

• Nên tránh du lịch vào mùa mưa bão (tháng 7–8) vì đường đèo dễ sạt lở
• Chọn phương tiện chắc chắn, bánh khỏe, phanh tốt, gầm cao để sẵn sàng đổ đèo quanh co, nhất là tại các điểm Mù Cang Chải, Tà Xùa, Lìm Mông khó đi
• Mang theo áo ấm dù đi vào mùa hè vì ban đêm ở vùng cao có thể lạnh. Giày thể thao hoặc giày trekking là lựa chọn hợp lý nếu bạn muốn khám phá bản làng hoặc leo núi
• Nếu đi vào mùa cao điểm du lịch (mùa lúa chín), nên đặt phòng sớm để tránh tình trạng cháy phòng, đặc biệt ở khu vực Mù Cang Chải hoặc Tú Lệ
• Hạn chế chụp ảnh người dân khi chưa được phép
• Chọn trang phục lịch sự và giữ gìn trật tự khi tham quan bản làng dân tộc
• Nên hỏi trước về độ cay và gia vị khi thưởng thức đồ ăn nếu bạn không quen ăn đồ núi rừng
• Nên mang theo thuốc cảm, thuốc chống côn trùng và các loại thuốc cá nhân bởi vùng núi có thể không dễ tìm hiệu thuốc lớn
• Chuẩn bị sẵn tiền mặt để chi trả tại các điểm vùng cao như Mù Cang Chải, Trạm Tấu, bản làng không có sóng điện thoại và ATM
• Luôn mang theo túi đựng rác cá nhân và không xả rác bừa bãi để giữ gìn vẻ đẹp thiên nhiên nguyên sơ của Yên Bái

Yên Bái sẽ luôn là trải nghiệm tuyệt vời với những người yêu thiên nhiên và tìm kiếm sự nguyên sơ mộc mạc nơi địa đầu tổ quốc. Hy vọng với cẩm nang du lịch Yên Bái của Du Lịch Việt Nam, bạn đã có thêm lựa chọn đáng tin cậy cho hành trang khám phá sắp tới!

Linh Meo