5 làng nghề truyền thống nổi tiếng ở miền Bắc

Miền Bắc Việt Nam, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống ngàn năm, là cái nôi của những làng nghề thủ công độc đáo, tinh hoa. Từ những đôi bàn tay khéo léo và tâm huyết, các nghệ nhân đã tạo nên những sản phẩm thủ công mỹ nghệ đặc sắc, mang đậm dấu ấn văn hóa vùng miền. Trong bài viết này, hãy cùng khám phá 5 làng nghề truyền thống nổi tiếng ở miền Bắc, nơi không chỉ giữ gìn tinh thần dân tộc mà còn góp phần làm rạng danh nghề thủ công Việt Nam.

Làng gốm Bát Tràng

Bát Tràng là điểm đến không hề xa lạ đối với các bạn trẻ ưa thích nét văn hóa của làng nghề truyền thống gốm sứ tại Việt Nam. Làng gốm Bát Tràng nằm ở ven sông Hồng, thuộc huyện Gia Lâm ngoại thành Hà Nội, đây chính là địa điểm vô cùng lý tưởng dành cho những chuyến dã ngoại cuối tuần. Du khách đi du lịch Hà Nội, ghé qua làng gốm Bát Tràng sẽ được chiêm ngưỡng hàng loạt sản phẩm gốm sứ tinh xảo như bát, đĩa, bình hoa, tượng gốm được tạo nên từ đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân. Đặc biệt, hoạt động trải nghiệm làm gốm thủ công tại các xưởng gốm là cơ hội tuyệt vời để bạn thử sức và tạo ra những sản phẩm mang dấu ấn riêng.

Làng gốm Bát Tràng là địa điểm du khách không thể bỏ qua. Ảnh: blog.traveloka.com

Các gia đình ở làng gốm Bát Tràng ngoài sản xuất và kinh doanh các mặt hàng gốm sứ, còn cung cấp một dịch vụ rất thú vị, cho những ai muốn trải nghiệm cảm giác nhào nặn và tạo ra những thành phẩm từ đất sét. Bạn sẽ được cung cấp một cục đất sét ẩm và một bàn xoay, đặt cục đất giữa bàn xoay và tạo hình cho nó. Có thể là cốc, bát, những vật dụng đơn giản.

Nếu khéo tay, có thể nặn hình thù các con vật. Sau khi nặn xong, chuyển sang công đoạn hong khô sản phẩm, mất khoảng 30 phút. Kế tiếp tới công đoạn tô vẽ, trang trí cho sản phẩm. Cuối cùng, người thợ sẽ sơn phủ bóng bên ngoài để giữ cho sản phầm được bền đẹp hơn. 
 

Được tự tay làm sản phẩm mà mình yêu thích. Ảnh: freepik.es

Một trong những địa điểm đông đúc, nhộn nhịp ở làng nghề truyền thống này là chợ gốm. Chợ bán đa dạng nhiều loại mặt hàng làm từ gốm sứ, chia thành các gian hàng nhỏ, từ đồ lưu niệm, bát đĩa, cốc chén bình dân đến đồ trang trí mỹ nghệ cao cấp, đồ thờ cúng, tiểu cảnh non bộ. Có thể mua hay không mua mà chỉ đi dạo, ngắm cảnh cũng là một trải nghiệm khó quên trong đời.

>> Xem thêm: [Cập Nhật] Trọn vẹn bí kíp du lịch Hà Nội xịn sò như người bản địa

Những sản phẩm được bày bán ở chợ gốm. Ảnh: gomsubaokhanh.vn

Làng tranh dân gian Đông Hồ

Làng tranh Đông Hồ Bắc Ninh là làng nghề truyền thống nổi tiếng về tranh dân gian, nằm tại xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh cách Hà Nội chừng trên 35 km. Làng Đông Hồ nằm trên bờ nam sông Đuống, cạnh bến đò Hồ, nay là cầu Hồ.

Không như làng gốm Bát Tràng thì nơi này chủ yếu tập trung để bạn tham quan và mua sắm các sản phẩm của làng như: Tranh cổ, sổ tre, quạt…
 

Các sản phẩm của làng được bày bán. Ảnh: redsvn.net

Điểm đặc biệt đầu tiên của tranh Đông Hồ chính là sự tỉ mỉ trong việc lựa chọn chất liệu. Giấy in được làm từ vỏ cây dó, trải qua quá trình xử lý công phu để tạo ra giấy dó mềm mịn nhưng bền chắc. Lớp phủ óng ánh trên giấy được làm từ bột vỏ sò điệp nghiền mịn pha với hồ, tạo nên màu nền đặc trưng của tranh Đông Hồ.

Các màu sắc trong tranh được lấy từ thiên nhiên: màu đỏ từ gạch non, màu vàng từ hoa hoè, màu xanh từ lá chàm, màu đen từ than tre... Nhờ vậy, tranh không chỉ đẹp mà còn thân thiện với môi trường, giữ được sự tươi tắn lâu dài.

Thật cẩn thận để tạo ra được một bức tranh Đông Hồ. Ảnh: xn--ministeriodediseo-uxb.com

Tranh Đông Hồ xoay quanh những chủ đề quen thuộc trong đời sống người dân Việt Nam, như lao động, sản xuất, sinh hoạt gia đình, lễ hội, phong tục tập quán. Các bức tranh như "Đám cưới chuột," "Hái dừa," "Chăn trâu thổi sáo" không chỉ tái hiện sinh động cảnh đời thường mà còn chứa đựng ý nghĩa giáo dục và triết lý nhân sinh sâu sắc.

Ngoài ra, dòng tranh này còn nổi tiếng với những bức tranh Tết, thường được treo trong dịp năm mới để cầu may mắn, tài lộc và hạnh phúc. Những hình ảnh như "Gà đàn," "Lợn Âm Dương" tượng trưng cho sự sung túc và an lành.

Làng lụa Hà Đông

Làng lụa Vạn Phúc còn có tên gọi khác là Làng lụa Hà Đông, thuộc phường Vạn Phúc, quận Hà Đông, cách trung tâm Hà Nội hơn 10 km. Nếu bạn muốn di chuyển đến đây bằng xe máy thì chạy theo hướng dẫn sau: Trung tâm thành phố - Nguyễn Trãi - Lê Văn Lương - Tố Hữu.
 

Làng lụa Vạn Phúc. Ảnh: stylenews.vn

Làng nghề truyền thống dệt Vạn Phúc đã có mặt cách đây hàng ngàn năm và ngày càng khẳng định danh tiếng. Xưa thời phong kiến các vua đặc biệt là dưới thời nhà Nguyễn thì lụa Vạn Phúc chuyên dùng để may y phục cho vua chúa, các quan lại trong triều đình.

Danh tiếng dần càng được khẳng định và lan xa là do lụa Vạn Phúc đều được làm thủ công thêu dệt tỉ mẫn bởi những người thợ lành nghề, gồm nhiều công đoạn rất công phu như: Tơ, hồ sợi, dệt, căng phơi. Các họa tiết đều được làm rất tỉ mỉ và tinh xảo, mỗi dải lụa là một kiệt tác chứa đựng tâm huyết và cái hồn của mỗi nghệ nhân. Lụa Hà Đông nổi bật với đặc tính mềm mại, nhẹ nhàng và óng ả tự nhiên. Sản phẩm được dệt từ sợi tơ tằm cao cấp, trải qua quá trình xử lý và dệt hoàn toàn thủ công bởi những người thợ lành nghề. Chính sự tỉ mỉ và tâm huyết này đã tạo nên chất lượng vượt trội, khiến lụa Hà Đông được yêu thích cả trong và ngoài nước.

Lụa Vạn Phúc đều được làm thủ công tỉ mẫn. Ảnh: congluan.vn

Lụa Vạn Phúc ngày nay được biến tấu trở nên đa dạng chủng loại, mẫu mã, cùng với những tên gọi khác nhau như long phượng, mây bay, tứ quế, đũi hoa, vân thọ đỉnh… Hình dạng hoa văn trên lụa được thể hiện dưới đôi bàn tay tinh luyện, cách nhìn tinh tế tạo nên những sản phẩm có sức tưởng tượng phong phú, độc đáo và giàu tính thẩm mỹ. Đến làng lụa Hà Đông, du khách có thể tận mắt chứng kiến quy trình sản xuất lụa từ việc kéo sợi, nhuộm màu, đến dệt vải. Đây là cơ hội để tìm hiểu thêm về những giá trị truyền thống mà người dân nơi đây vẫn giữ gìn qua nhiều thế hệ.

Mẫu mã đa dạng. Ảnh: xahoi.com.vn

Cũng bởi đặc tính nổi trội này mà mỗi khi khách ghé tới làng chẳng bao giờ quên mua một vài tấm lụa về làm quà cho người thân và bạn bè. Ngoài ra, bên cạnh mục đích mua sắm, những năm gần đây làng lụa Vạn Phúc cũng thu hút nhiều du khách ghé tới tham quan để được tận mắt chiêm ngưỡng cách tạo ra những sản phẩm từ lụa độc đáo.
 

Làng trống Đọi Tam

Làng trống nằm tọa lạc tại thôn Đọi Tam, xã Đọi Sơn thuộc huyện Duy Tiên của tỉnh Hà Nam. Làng nghề truyền thống này nổi tiếng với nghề làm trống đã lâu, được duy trì và bảo tồn qua hàng trăm năm bằng hình thức cha truyền con nối. Đây cũng là nơi quy tụ những thợ cả nổi danh hàng đầu đất nước. Những chiếc trống làng Đọi Tam được mang đi đến khắp các vùng miền và nhận được sự yêu mến của đông đảo người dân.

Theo truyền thuyết, nghề làm trống ở Đọi Tam bắt đầu từ thời vua Lý Thái Tổ (năm 1010). Hai anh em tổ nghề Nguyễn Đức Năng và Nguyễn Đức Bản đã chế tác chiếc trống khổng lồ phục vụ lễ hội chuyển kinh đô về Thăng Long. Từ đó, nghề làm trống được truyền lại qua nhiều đời, trở thành niềm tự hào của người dân nơi đây.

Đọi Tam nổi tiếng với nghề làm trống gia truyền. Ảnh: dulichhanam.vn

Đến thăm quan làng nghề truyền thống Đọi Tam du khách sẽ được tìm hiểu và khám phá nghề làm trống truyền thống có từ hàng trăm năm của người dân nơi đây. Bạn sẽ được tận mắt ngắm nhìn và chiêm ngưỡng vẻ đẹp, sự kỳ công của chiếc trống to nhất Việt Nam. Hay được hướng dẫn cách làm trống cơ bản, đơn giản. 
Trước nguy cơ mai một của nghề truyền thống, làng trống Đọi Tam đã nỗ lực bảo tồn và quảng bá sản phẩm thông qua các lễ hội và sự kiện văn hóa. Làng còn mở rộng quy mô sản xuất và kết hợp các yếu tố hiện đại để đáp ứng nhu cầu thị trường, giữ vững thương hiệu trong và ngoài nước.

Nghề gia truyền chỉ truyền dạy cho con trai và con dâu. Ảnh: dulichhanam.vn

Vốn dĩ trống là dụng cụ âm nhạc truyền thống của người Việt và nghề làm trống rất được chú trọng giữ gìn và bảo tồn. Vì vậy du lịch ở làng trống nổi tiếng bậc nhất Việt Nam sẽ góp phần giúp bạn có thêm nhiều kiến thức về loại nhạc cụ dân tộc này. 
 

Làng nghề Sơn Đồng

Làng nghề truyền thống Sơn Đồng thuộc xã Sơn Đồng, huyện Hoài Đức, cách trung tâm Hà Nội khoảng 20 km về phía Tây Bắc. Làng nghề Sơn Đồng nổi tiếng với nghề điêu khắc, tạc tượng gỗ và làm sơn son thếp vàng, thếp bạc phục vụ đời sống tâm linh của người dân.
 

Tham quan làng nghề Sơn Đồng. Ảnh: vietnammoi.vn

Đến với Sơn đồng các bạn sẽ được chứng kiến quy trình sản xuất tượng, được ngắm các tác phẩm tinh sảo, thấy được sự kỳ công của kỹ thuật sơn son thếp vàng và được hòa mình vào bản nhạc tạo nên từ tiếng đục, tiếng cưa mang đậm chất làng nghề Sơn Đồng.

Sản phẩm của làng Sơn Đồng nổi bật nhờ kỹ thuật điêu khắc và sơn thếp độc đáo. Nguyên liệu chính thường là gỗ mít già, được chọn lọc kỹ càng vì độ bền cao và tính dễ chế tác. Sau đó, tượng hoặc đồ thờ được chạm khắc tinh tế, sơn lót nhiều lớp, rồi phủ một lớp vàng lá để tạo vẻ đẹp lộng lẫy và bền bỉ với thời gian.

Quy trình chế tác đòi hỏi sự tỉ mỉ qua nhiều công đoạn, từ phác họa mẫu, điêu khắc, sơn thếp đến hoàn thiện. Mỗi sản phẩm là kết tinh của tâm huyết và tài năng người thợ.

Các nghệ nhân tỉ mỉ để cho ra đời các sản phẩm. Ảnh: vietnammoi.vn

Sản phẩm của làng nghề truyền thống Sơn Đồng không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Các tượng Phật, đồ thờ được tạo ra không chỉ để làm đẹp mà còn thể hiện lòng thành kính của con người đối với đức Phật và tổ tiên.

Các sản phẩm được làm thủ công từ đôi bàn tay khéo léo. Ảnh: vietnammoi.vn

Miền Bắc Việt Nam không chỉ nổi danh bởi vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ mà còn bởi những làng nghề truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc. Từ sự tinh tế của làng gốm Bát Tràng, nét nghệ thuật của tranh Đông Hồ, đến âm vang sống động của làng trống Đọi Tam, mỗi làng nghề đều là một câu chuyện thú vị chờ bạn khám phá.

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về lịch sử, con người và giá trị truyền thống của đất nước, đừng bỏ qua cơ hội ghé thăm những làng nghề truyền thống độc đáo này. Hãy lên kế hoạch ngay hôm nay để trải nghiệm, chiêm ngưỡng và mang về những kỷ niệm khó quên cùng những sản phẩm thủ công tinh xảo từ bàn tay tài hoa của người Việt!

Hồng Ánh (tổng hợp) - dulichvietnam.com.vn