Răng đen thất sủng ở thế hệ thiếu nữ Thái

 Nhuộm răng là một trong những tục lâu đời của người Việt xưa, trong đó có dân tộc Thái. Trước đây, một người phụ nữ Thái được xem là đẹp khi có sự hài hòa về trang phục và trang sức. Họ mặc trên mình khăn đen, váy đen và đặc biệt hàm răng phải được nhuộm đen óng ánh. Nhuộm răng là bảo vệ hàm răng của mình. Từ thói quen ăn trầu, tục nhuộm răng là cách để giữ cho răng bền, hạn chế các bệnh về răng miệng. Phụ nữ Thái chỉ nhuộm răng và ăn trầu khi họ cưới chồng.

Cách nhuộm răng của họ cũng rất độc đáo. Đầu tiên, họ làm sạch răng bằng cách dùng miếng cau chà sát nhiều lần. Sau đó, họ nướng lưỡi dao cùn trong than hồng cho nóng, rắc bột cánh kiến lên sao cho cánh kiến nóng chảy ra. Tiếp tục chờ cho cánh kiến nguội bớt, phụ nữ Thái mới lấy phần nhựa đó quệt vào răng nhiều lần sao cho bao bọc toàn bộ hàm răng. Trong vòng 7 đến 10 ngày sau khi nhuộm răng, phụ nữ Thái sẽ kiêng không ăn uống nóng, không nhai đồ ăn cứng. Khi màu răng trở nên ngà ngà, người Thái sẽ tiếp tục nhuộm đen bằng nhựa cây mét non.
 

Tục nhuộm răng của phụ nữ Thái ngày nay đang dần mất đi. Ở bản Ngàm, xã Yên Thắng, vùng đất phía Tây huyện miền núi giáp biên Lang Chánh, Thanh Hóa, họa may còn bắt gặp nụ cười đen nhánh của thế hệ người Thái cuối cùng vẫn giữ tục nhuộm răng. Tuy nhiên, họ không nhuộm răng theo cách xưa, mà nhuộm bằng khói bếp.

Mỗi cô gái Thái trong vùng khi đến tuổi dậy thì thường được mẹ tặng cho chiếc lồ, vốn là một miếng kim loại dùng để nhuộm răng và thông thường những cô gái Thái sẽ giữ chiếc lồ đó suốt đời như một kỷ vật linh thiêng. Họ thực hiện nhuộm răng chỉ với một cái lồ và ống nứa hơ trên ngọn lửa.
 

Ở vùng đất này, trước khi nhuộm răng, người phụ nữ phải ngậm lá chua vài tiếng đồng hồ để làm sạch răng. Sau đó, họ sẽ kéo hơ một đầu ống nứa trên bếp lửa sao cho có thật nhiều khói phun ra ở đầu nứa còn lại. Tiếp đó, người phụ nữ sẽ dùng chiếc lồ hứng lấy cột khói. Khói bếp từ ống nứa tích tụ ở chiếc lồ thành một lớp muội đen dày. Người phụ nữ lúc này sẽ dùng ngón tay quệt lấy muội khói đen bôi lên răng. Hàm răng khi đó trở nên đen óng ánh, sáng bóng.

Tục nhuộm răng của người Thái giờ chỉ còn lưu giữ ở thế hệ cao niên. Các cô gái trẻ Thái ngày nay nhiều người còn không biết chiếc lồ là gì, họ cũng không thích trồng cau nhai trầu như thế hệ bà và mẹ của họ nữa. Đối với họ, hàm răng trắng bóng đẹp hơn nhiều so với tục nhuộm răng đen.