Ẩm thực từ phi cầu Sài là sự kết hợp hài hòa giữa vị mặn mòi của biển và sự khéo léo trong chế biến của người dân quê. Trong bài viết này, hãy cùng khám phá món ngon độc đáo mang đậm hơi thở vùng biển Hậu Lộc và lý do vì sao phi cầu Sài xứng đáng là “viên ngọc ẩn” trong kho tàng đặc sản miền Trung.
Khi nhắc đến ẩm thực Thanh Hóa, người ta thường nghĩ ngay đến nem chua, bánh răng bừa hay chả tôm. Thế nhưng, giữa vùng đất Hậu Lộc – nơi giao thoa giữa biển và đồng bằng – lại có một đặc sản vô cùng độc đáo mà ít người biết đến: phi cầu Sài. Món ăn đã từng được dâng tiến vua và trở thành biểu tượng ẩm thực của xứ Thanh.
1. Giới thiệu về phi cầu Sài
Phi cầu Sài là một loài nhuyễn thể sống ở vùng nước lợ, đặc biệt là đoạn sông Trà chảy qua cầu Sài, xã Văn Lộc, huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa. Loài phi này có thân hình giống con trai biển nhưng vỏ mỏng hơn, ruột trắng ngần và có hai tua dài. Chúng sống sâu dưới cát, chỉ để lộ hai tua để lọc sinh vật phù du. Khi có động tĩnh, chúng lập tức chui sâu xuống cát, khiến việc đánh bắt trở nên khó khăn và vất vả.
Phi cầu Sài Hậu Lộc Thanh Hoá là món ăn đã từng được dâng tiến vua và trở thành biểu tượng ẩm thực của xứ Thanh. Ảnh: dân trí
2. Điểm đặc sắc của phi cầu Sài Thanh Hoá
Phi cầu Sài nổi bật với hương vị ngọt thanh, thịt mềm và thơm đặc trưng. So với các loài trai khác, phi cầu Sài có chất lượng thịt vượt trội, đặc biệt khi được chế biến thành các món ăn như canh, cháo, xào hay nướng. Chính vì hương vị đặc biệt này, phi cầu Sài đã từng được người dân xứ Thanh chọn làm sản vật dâng tiến vua thời xưa.
3. Sự bổ dưỡng của phi cầu Sài
Phi cầu Sài không chỉ ngon mà còn rất bổ dưỡng. Thịt phi chứa nhiều protein, vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Đặc biệt, món cháo phi cầu Sài được xem là món ăn bổ dưỡng, dễ tiêu hóa, rất tốt cho người già, trẻ em và người mới ốm dậy. Ngoài ra, canh phi nấu rau ngót cũng là món ăn thanh mát, giúp giải nhiệt và bồi bổ cơ thể.
Phi cầu Sài rất bổ dưỡng, được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Ảnh: dân trí
4. Phi cầu Sài ở đâu ngon nhất?
Phi cầu Sài ngon nhất được đánh bắt ở khu vực cầu Sài, xã Văn Lộc, huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa. Đây là nơi có điều kiện tự nhiên lý tưởng với nguồn nước lợ, tạo môi trường sống tốt cho loài phi phát triển. Ngoài ra, các vùng ven biển khác của Thanh Hóa như Lạch Ghép (Quảng Xương), Lạch Hới (Sầm Sơn) cũng có loài phi, nhưng chất lượng không sánh bằng phi cầu Sài Hậu Lộc.
5. Cách chế biến phi cầu Sài
Để chế biến phi cầu Sài, trước tiên cần ngâm phi trong nước muối nhạt để phi nhả hết cát. Sau đó, dùng dao nhọn tách con phi ra khỏi vỏ, hứng lấy nước từ ruột phi chảy ra, để một lát cho cát lắng xuống, rồi chắt lấy nước trong để nấu canh hoặc cháo. Thịt phi có thể được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như hấp, xào, nướng, nấu canh hay cháo.
Phi cầu Sài Thanh Hoá cần được ngâm, chế biến kỹ để loại bỏ cặn bẩn. Ảnh: việt giải trí
6. Các món ăn ngon từ phi cầu Sài Thanh Hoá
Phi cầu Sài là một loại hải sản đặc biệt không chỉ bởi độ hiếm mà còn bởi sự đa dạng trong cách chế biến. Thịt phi trắng nõn, mềm ngọt, dễ kết hợp với nhiều nguyên liệu khác nhau để tạo nên những món ăn vừa dân dã vừa đậm đà bản sắc địa phương. Dưới đây là những món ăn nổi bật từ phi cầu Sài Thanh Hoá – mỗi món đều mang một phong vị riêng biệt, tinh tế, khiến thực khách nhớ mãi không quên.
6.1. Phi cầu Sài hấp – giữ trọn hương vị tinh túy
Một trong những cách chế biến giữ được trọn vẹn hương vị tự nhiên của phi cầu Sài chính là hấp. Sau khi phi được ngâm kỹ để nhả hết cát, người ta đem tách vỏ, lấy phần ruột trắng nõn rửa sạch, rồi đem hấp chín tới cùng một chút gừng thái sợi và vài lát sả đập dập.
Hấp là cách để giữ trọn vẹn hương vị phi cầu Sài Thanh Hoá mộc mạc. Ảnh: crystalbay
Món phi cầu Sài Thanh Hoá hấp không cần nêm nếm cầu kỳ, bởi bản thân phi đã có vị ngọt đậm đà. Khi vừa chín, mùi thơm của thịt phi quyện với hương gừng, sả bốc lên nghi ngút, đánh thức khứu giác người thưởng thức. Phi hấp thường được ăn kèm rau răm, húng quế, hoặc tía tô – những loại rau thơm giúp làm dậy vị món ăn, đồng thời khử đi tính hàn của hải sản.
Nước chấm là phần không thể thiếu để hoàn thiện món này. Người dân xứ Thanh thường chọn nước mắm gừng hoặc muối chanh ớt giã tay để làm nổi bật vị thanh ngọt của phi. Chấm miếng phi nóng hổi vào chén nước chấm, đưa vào miệng, cảm nhận cái mềm mượt tan dần nơi đầu lưỡi, vị ngọt biển lợ lan tỏa, thực khách chỉ muốn ăn mãi không thôi.
>> Xem thêm: Gỏi nhệch Nga Sơn Thanh Hoá - Đặc sản trứ danh 'đất vua chúa'
6.2. Phi cầu Sài xào – sự tổng hoà dịu dàng
Nếu như món hấp giữ được hương vị nguyên sơ, thì món phi cầu Sài xào lại là màn trình diễn màu sắc và hương vị phong phú. Nguyên liệu cho món này thường bao gồm thịt phi đã tách vỏ, hành tây, cà chua, cần tây và đôi khi thêm cả đậu Hà Lan hoặc nấm rơm.
Thịt phi được xào sơ với hành tỏi phi thơm để giữ độ giòn và ngọt, sau đó mới cho rau củ vào đảo nhanh tay. Cà chua mang lại vị chua nhẹ, hành tây giòn ngọt, cần tây dậy hương thơm thoang thoảng rất đặc trưng. Tất cả hòa quyện cùng thịt phi tạo nên một món ăn vừa thanh vừa đậm, vừa mềm vừa giòn, rất “bắt cơm”.
Món xào này thường được bày lên đĩa nóng hổi, rắc chút tiêu xay và hành lá thái nhỏ. Màu đỏ của cà chua, xanh của cần tây xen lẫn với màu trắng ngà của phi khiến món ăn trông bắt mắt và hấp dẫn vô cùng. Đây là món ăn lý tưởng trong bữa cơm gia đình, nhất là vào những ngày mưa se lạnh.
Để làm món phi cầu Sài Thanh Hoá xào cần nhiều nguyên liệu, có nhiều cách để biến tấu món ăn khác nhau. Ảnh: việt giải trí
6.3. Phi cầu Sài nướng – vị mặn mòi ấm áp
Món phi cầu Sài nướng Thanh Hoá là một biến tấu độc đáo, được nhiều người sành ăn ưa thích. Những con phi tươi ngon nhất sau khi được làm sạch sẽ được ướp với chút muối, tiêu, gừng, sả băm nhỏ và một ít dầu ăn. Sau đó, chúng được kẹp vào vỉ và nướng trên than hoa đỏ rực.
Khi chín tới, lớp ngoài của phi xém nhẹ, bốc lên mùi thơm đặc trưng khó cưỡng. Thịt phi nướng săn lại, có độ dai nhẹ nhưng không hề khô. Vị ngọt tự nhiên của hải sản hòa quyện với mùi khói than tạo nên một món ăn đậm chất dân dã nhưng đầy mê hoặc.
Ăn kèm với phi nướng là muối tiêu chanh, hoặc nước mắm ớt pha chua ngọt. Đôi khi, người ta còn cuốn thịt phi nướng vào bánh tráng cùng rau sống, chuối xanh, khế chua, tạo thành một món cuốn hấp dẫn. Dù dùng trong bữa nhậu hay bữa chính, phi nướng luôn chiếm trọn cảm tình bởi vị đậm đà, dễ gây nghiện.
Chỉ cần ướp gia vị đơn giản, món phi cầu Sài Thanh Hoá nướng sẽ trở thành ngôi sao trong bữa tiệc. Ảnh: dân việt
6.4. Phi cầu Sài nấu rau ngót – món canh thanh mát dân dã
Canh rau ngót nấu phi là món ăn thân thuộc, phổ biến trong nhiều gia đình vùng ven biển Thanh Hóa. Tuy dân dã nhưng món ăn này lại rất bổ dưỡng và hợp vị ngày hè.
Cách nấu khá đơn giản: thịt phi được làm sạch, phi thơm hành khô rồi cho vào xào sơ đến khi săn lại. Sau đó đổ nước dùng (có thể dùng nước luộc phi hoặc nước hầm xương) vào đun sôi, nêm nếm vừa miệng rồi thả rau ngót vào. Rau ngót chỉ cần nấu tới khi mềm là tắt bếp ngay để giữ được màu xanh và độ ngọt tự nhiên.
Bát canh bưng ra có màu xanh mướt, thoang thoảng hương phi và vị ngọt thanh. Món này giúp giải nhiệt cơ thể, làm mát gan và bổ sung vitamin rất tốt. Người Thanh Hóa thường ăn món canh này vào những ngày hè oi bức, hay khi cảm thấy mệt mỏi – như một liều thuốc bổ nhẹ nhàng từ mẹ thiên nhiên.
>> Xem thêm: Tour du lịch Thanh Hoá trọn gói
6.5. Cháo phi cầu Sài Hậu Lộc – món cháo quý dưỡng sinh của người xứ Thanh
Trong số các món chế biến từ phi cầu Sài, cháo phi có lẽ là món tinh tế và bổ dưỡng nhất. Cháo được nấu từ gạo tẻ thơm, thường là gạo quê ngâm nước vài tiếng để mềm, ninh nhừ cùng nước luộc phi chắt lọc từ ruột phi. Khi cháo bắt đầu sánh mịn, người ta mới cho thịt phi đã băm hoặc thái nhỏ vào đảo nhẹ tay. Cháo sôi lại là tắt bếp ngay để giữ vị ngọt tự nhiên của thịt.
Mỗi bát cháo khi múc ra được rắc thêm hành hoa, tía tô, rau răm thái nhỏ, chút tiêu xay và vài giọt mắm ngon. Cháo phi mang sắc trắng đục, điểm chút xanh tươi của rau thơm, bốc khói nghi ngút, thơm nức mũi. Khi đưa thìa cháo đầu tiên lên miệng, người ta cảm nhận được cái mềm mịn, ngọt thanh, béo nhẹ nhưng không hề ngấy.
Món cháo này cực kỳ tốt cho người mới ốm dậy, người già hoặc trẻ nhỏ vì dễ tiêu, giàu đạm, nhiều khoáng chất và vitamin. Đặc biệt, vào những buổi sáng mưa lạnh, ăn một bát cháo phi nóng hổi cũng như nạp thêm nguồn năng lượng dồi dào cho cả ngày dài.
Cháo phi cầu Sài Hậu Lộc Thanh Hoá là món tinh tế và bổ dưỡng. Ảnh: du lịch thanh hoá
Phi cầu Sài không chỉ là một món ăn ngon mà còn là biểu tượng văn hóa ẩm thực của xứ Thanh. Với hương vị đặc biệt và giá trị dinh dưỡng cao, phi cầu Sài Thanh Hoá xứng đáng được bảo tồn và phát triển, góp phần làm phong phú thêm bản đồ ẩm thực Việt Nam.
Nguyễn Đức
