Du lịch Yamal Nga – Bán đảo của người Nenets du mục
Du lịch Yamal Nga mang lại cơ hội hiếm có để khám phá văn hóa và lối sống truyền thống của người Nenets. Một trong những trải nghiệm đáng nhớ nhất là cuộc hành trình qua tuyết trắng bằng xe chạy trên băng cùng với người dân Nenets và đàn tuần lộc Reindeer, điều này mang lại cảm giác như lạc vào một thế giới khác.
Tại sao nên ghé thăm khi du lịch Yamal Nga
Người Nenets có tuần lộc nổi tiếng trên thế giới
Các bộ lạc du mục từ hàng trăm thế kỷ trước đã khám phá các khu vực trên trái đất rộng lớn, nhưng ngày nay, văn hóa du mục đang chịu sự mai một nhanh chóng.
Tuy nhiên, người Nenets (còn được gọi là Samoyed), một nhóm dân tộc địa phương, vẫn tiếp tục duy trì mối liên kết với thế giới hiện đại trong một trong những môi trường khắc nghiệt nhất trên trái đất, là một trong những nhóm dân tộc cuối cùng duy trì lối sống du mục truyền thống.
Với dân số hơn 41.000 người, người Nenets ở nước Nga là một trong những nhóm bản địa lớn nhất ở Bắc Siberia, chủ yếu sinh sống ở Yamal.
Suốt lịch sử của họ, người Nenets đã sống một cuộc sống độc lập và di cư. Họ thực hiện việc cày tuần lộc và di cư hai lần một năm đến những đồng cỏ ấm hơn trong lãnh thổ của mình, thích nghi với điều kiện khắc nghiệt và nhiệt độ đóng băng trên Vòng Bắc Cực. Phương tiện di chuyển chính của họ là xe trượt gỗ, cho phép họ di chuyển trên tuyết dày và những con sông đóng băng ở Bắc Cực, tạo ra những tuyến đường di cư dài nhất trên thế giới.
Tôn giáo và tín ngưỡng của người Nenets
Khi người Nga di cư đến Siberia và các vùng xa xôi khác của nước Nga, dân tộc bản địa phải bỏ lại đất đai của mình, họ bắt đầu chịu sự xâm lấn của người Nga. Trong những năm 1930, các lãnh đạo tinh thần và thầy tu của người Nenets đã bị giam giữ.
Sau Cách mạng Nga, văn hóa Nenets bị ảnh hưởng bởi chính sách tập thể hóa của Liên Xô. Chính phủ Liên Xô đã cố gắng ép buộc người du mục Samoyed phải định cư lâu dài, họ bị buộc phải sinh sống trong các làng và con cái của họ được giáo dục trong các trường nội địa của nhà nước, dẫn đến sự mất mát văn hóa của họ. Nhiều người, đặc biệt là ở Yamal, đã mất tiếng mẹ đẻ và bị đồng nhất.
Trong nhiều thế kỷ qua, các giáo lý truyền thống đã pha trộn với yếu tố có nguồn gốc Móng Cái, và các nhân vật từ Chính thống giáo, như Nikolai Chudotvorets, hay Mikulay trong tiếng Nenets, đã được chấp nhận là người hỗ trợ.
Cơ đốc giáo chính thức chỉ đến các vùng lãnh thổ Nenets ở phía tây, trong khi một số nhóm ở phía đông vẫn duy trì đạo Shaman cho đến thời kỳ Stalin. Ngày nay, hệ tư tưởng duy vật chính thức đã chiếm ưu thế lớn, khiến thế giới tâm linh của pháp sư Nenets phần lớn mất đi.
Người Nenets rất kín tiếng khi nói về niềm tin tôn giáo của họ, không hòa nhập với thế giới hiện đại và từ chối những thứ họ coi là không cần thiết. Họ sử dụng radio, TV nhưng vẫn giữ vững niềm tin của mình. Trẻ em Nenets vẫn phải học tiếng Nga trong các trường học.
>> Tham khảo ngay: Top 10 lễ hội Nga đặc sắc, hấp dẫn khách du lịch tham gia
Văn hóa của người Nenets
Khi du lịch Yamal Nga, đối với người Nenets, tuần lộc không chỉ là một loài động vật sống sót trong điều kiện khắc nghiệt của vùng bắc Siberia, mà còn là tất cả của nơi đây.
Tuần lộc không chỉ được sử dụng để vận chuyển, làm quần áo, xây dựng, mà còn cung cấp nguồn sữa, thịt, mỡ. Như một trong những nguồn thực phẩm chính trong sinh hoạt hàng ngày, người Nenets phụ thuộc vào thịt tuần lộc để sinh tồn qua mọi mùa. Họ thường ăn thịt tuần lộc sống và thích uống máu – mặc dù việc tham gia vào hoạt động này là lựa chọn của họ!
Người Nenets mặc quần áo làm từ lông tuần lộc, được khâu lại với nhau bằng gân tuần lộc và sống trong những lều hình nón làm từ xương và da tuần lộc.
Chế độ ăn của người Nenets chủ yếu bao gồm bánh mì và thịt tuần lộc. Thịt tuần lộc thường được phục vụ sống và ấm khi mới giết chết (bao gồm cả máu tươi, một thức uống bổ dưỡng) nếu không, thịt sẽ được làm lạnh để bảo quản qua mùa.
Họ cũng bổ sung chế độ ăn uống của mình với các nguồn protein khác như cá hồi trắng và các loại cá khác. Trong những tháng hè, họ cũng hái quả nam việt quất hoặc các loại trái cây rừng khác để pha trà.
Mặc dù đang đấu tranh để bảo tồn văn hóa truyền thống dưới áp lực ngày càng tăng từ biến đổi khí hậu và công nghiệp hóa, sự quan tâm từ bên ngoài đến tôn giáo, văn hóa và du lịch sinh thái mang lại hy vọng rằng những người du mục cuối cùng của tuần lộc trên thế giới có thể tiếp tục duy trì cuộc sống của họ cho thế hệ sau này.
Nơi ở của người Nenets
Chỉ có một lý do khiến du khách nước ngoài dũng cảm vượt qua khoảng cách xa và điều kiện khí hậu khắc nghiệt để du lịch Yamal Nga là: họ đi theo các tour du lịch Nga đến để trải nghiệm và tham gia vào một lối sống gần như không thay đổi trong suốt 2.000 năm qua.
Không có khách sạn, cửa hàng hay phương tiện tiện lợi liên lạc hiện đại, chỉ có ít chỗ để trú ẩn khỏi thời tiết khắc nghiệt. Điều duy nhất giúp du khách đến thăm vùng Bắc Cực Yamal và Dãy núi Polar Ural là ở cùng người Nenets trong các trại tập trung của họ.
Ý tưởng chính đằng sau việc ở lại với người Nenets là hòa mình vào cuộc sống hàng ngày, văn hóa và truyền thống của họ. Bạn sẽ trở thành thành viên của gia đình bản xứ, có cơ hội gắn kết với nhà và trao đổi kinh nghiệm, ý tưởng. Trong thời gian bạn ở lại, người dân địa phương sẽ chia sẻ về cuộc sống hàng ngày của họ và mời bạn tham gia hoặc giúp đỡ trong các hoạt động, miễn là bạn thoải mái và có đủ sức khỏe. Có thể bạn sẽ khám phá ra mình có tài năng đặc biệt trong việc bắt tuần lộc, xây dựng chuồng trại hoặc lắp ráp xe trượt!
Ngoài ra, bạn cũng sẽ tham gia vào việc chuẩn bị khu cắm trại mới, đi xe trượt tuyết vào rừng để đóng cây làm mộc, thu thập băng hoặc tuyết để lấy nước, may quần áo lông thú và các hoạt động khác cần thiết để sinh tồn, thư giãn và tương tác với mọi người nơi đây. Mặc dù người Nenets làm việc cực kỳ chăm chỉ, nhưng nhiều người mong muốn giao lưu với khách tạm thời và thường ngồi lại chia sẻ những câu chuyện xung quanh lửa sau bữa tối.
Trải nghiệm cuộc sống với người Nenets
Một số du khách đặc biệt tới du lịch Yamal Nga để tham gia và trải nghiệm sự kiện di cư hàng năm của người Nenets. Hành trình di cư từ và đến đồng cỏ mùa hè của Yamal được người Nenets thực hiện hàng năm, đi qua các tuyến đường di cư cổ xưa trong vùng lãnh nguyên như họ đã làm trong hàng năm.
Cùng với đàn gia súc lên đến 10.000 con cực lớn, hai lần một năm, người Nenets hoàn thành cuộc di cư dài nhất thế giới. Trước khi nhiệt độ mùa đông ở Bán đảo Yamal giảm xuống đến mức -50°C, người Nenets phải chuyển tuần lộc của họ xa hơn về phía nam đến vùng trên đồng cỏ địa y ở vùng taiga phía nam.
Mỗi mùa xuân, người Nenets di chuyển đàn gia súc về phía bắc đến bãi chăn vào mùa hè ở Vòng Bắc Cực. Cuộc hành trình vĩ đại này, mà ngay cả những nhiếp ảnh gia khi du lịch Yamal Nga có kinh nghiệm và những người thích thú đều mô tả là một trong những trải nghiệm đáng nhớ nhất trong cuộc đời, thường bắt đầu từ giữa tháng 3 đến giữa tháng 4.
Trong thời gian này, nhiệt độ vẫn cực lạnh, một số nhóm người Nenets phải vượt qua một vùng rộng lớn của Sông Ob đóng băng hoặc chuyển đến Dãy núi Bức tranh tường cực chất.
Cuộc sống di cư của tuần lộc vào mùa xuân chứng kiến hàng rào con tuần lộc và người chăn nuôi chúng di chuyển từ 250km đến 1.000 km dọc theo Bán đảo Yamal đến Biển Kara, với quãng đường khoảng 25km mỗi ngày.
Mùa thu bắt đầu vào gần cuối tháng 9 và kéo dài đến giữa tháng 10. Trong thời gian này, bạn có thể thấy mảng xanh và hoa dại rực rỡ khi chuyển mùa – những tháng này ấm hơn một chút so với mùa xuân.
Tuỳ thuộc vào thời gian, các khu cắm trại có thể được chuyển đổi hàng ngày hoặc vài ngày mỗi tuần. Trong điều kiện thuận lợi, người Nenets có thể dành vài ngày hoặc vài tuần ở một nơi, sửa chữa xe trượt và tấm che trước khi tiếp tục hành trình.
Di cư bao gồm việc di chuyển các nhà lều xuống và chất lên các xe trượt tuyết làm bằng tay, gỗ và lông tuần lộc kéo, cùng với tất cả của hành lý của họ. Đàn tuần lộc sau đó được thu thập và buộc vào các xe trượt. Toàn bộ khu trại sau đó được di chuyển bằng xe trượt, với quãng đường từ 3km đến 60km đến điểm mới để tái lập trại. Một lần chuyển có thể mất từ 12 đến 24 giờ.
Khi tham gia chuyến tham quan di cư du lịch Yamal Nga, hãy nhớ rằng trong quá trình di chuyển, bạn sẽ ở ngoài trời toàn bộ thời gian và không được bảo vệ khỏi các yếu tố thời tiết.
Dù cuộc sống di cư của người Nenets không phải là kỳ nghỉ thông thường, nhưng đối với những du khách tò mò, gan dạ và sẵn lòng thực hiện, cơ hội trải nghiệm cuộc sống du mục của người dân Siberia là một sự kiện khó quên, chỉ xảy ra một lần trong đời.
>> Tham khảo ngay: 9 cung điện ở thành phố St.Petersburg Nga “hớp hồn” khách du lịch
Lễ hội tuần lộc
Khi du lịch Yamal Nga, nếu bạn không muốn tham gia vào cuộc di cư hàng năm của người Nenets, thì thời điểm tốt nhất trong năm để trải nghiệm lễ hội chăn tuần lộc Yamal là từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 4.
Đây là thời điểm mà người Nenet du mục từ khắp bán đảo Yamal tụ họp theo nhóm gia đình để tham gia Lễ hội chăn tuần lộc kéo dài một ngày. Lễ hội này được tổ chức hàng năm tại các thành phố và làng trên khắp Yamal, thường diễn ra vào ngày thứ bảy cuối cùng của tháng 3 (tại Salekhard) và ngày thứ bảy đầu tiên của tháng 4 (tại làng Aksarka).
Đối với người Nenets, lễ hội là một sự kiện quan trọng. Những người chăn nuôi từ mọi nơi trên vùng lãnh nguyên đưa gia đình đến thị trấn để trưng bày và bán các sản phẩm thủ công, gặp gỡ bạn bè và tham gia vào các cuộc thi về thể chất.
Các hoạt động trong ngày lễ hội bao gồm đua tuần lộc, đua xe trượt, ném và kéo co. Xung quanh khu vực lễ hội, bạn có thể thưởng thức các món ngon đặc biệt và thử những món ăn đặc sản của Bắc Cực như stroganina (thịt tuần lộc đóng băng). Phụ nữ Nenets thường mặc trang phục truyền thống sặc sỡ và tạo nên hình ảnh rực rỡ trên nền tuyết trắng.
Lễ hội chăn tuần lộc khi du lịch Yamal Nga cũng là cơ hội cho người Nenets chia sẻ với thế giới về nền văn hóa đặc biệt của họ. Trong chuyến tham quan Yamal vào mùa lễ hội, bạn cũng có cơ hội sống cùng một gia đình người Nenets ở xa thành phố, giúp bạn hòa mình hoàn toàn vào lối sống du mục. Và vào thời điểm này của năm, bạn còn may mắn chứng kiến Ánh sáng Bắc Cực rực rỡ trên bầu trời vùng cực nguyên sơ.
Cơ hội trải nghiệm cực quang ở Yamal
Với diện tích rộng lớn của mình và vị trí nằm phía trên Vòng Bắc Cực, Yamal là một trong những điểm đến tốt nhất ở nước Nga để quan sát Cực quang tuyệt vời.
Đến du lịch Yamal Nga, ngắm cực quang thường được quan sát vào mùa đông, chủ yếu từ tháng 9 đến tháng 5 và đỉnh điểm là vào tháng 1 và tháng 2. Tháng 2 trong mùa đông khắc nghiệt của Yamal, là thời điểm mà người Nenets ít cư trú nhất.
Tuy nhiên, đối với những du khách từ khắp nơi trên thế giới như: châu Âu, châu Á,… đến khám phá du lịch Yamal Nga, muốn trải nghiệm một cách thoải mái hơn, đây có thể là thời điểm lý tưởng để lưu lại ở nhà dân của người Nenets, miễn là bạn có thể chịu được cái lạnh cực độ!
Khi nào nên đến du lịch Yamal Nga
Về cơ bản, thời điểm tốt nhất để du lịch Yamal Nga là vào mùa xuân, từ cuối tháng 3 đến tháng 5. Trong khoảng thời gian này, bạn sẽ có cơ hội nhìn thấy vẻ đẹp của Bắc Cực thuộc Nga trong một khung cảnh mùa đông, nhưng thời tiết sẽ ấm hơn và ánh sáng ban ngày kéo dài hơn nhiều so với mùa đông. Ngoài ra, Lễ hội tuần lộc diễn ra vào cuối tháng 3 và cuộc đua bắt đầu vào giữa tháng 4.
Du lịch Yamal Nga, với phần lớn lãnh thổ thuộc phía Tây Vòng Bắc Cực, thường hoàn toàn đóng băng từ tháng 7 đến tháng 9 hàng năm. Trong mùa đông rét sâu nhất, bán đảo chìm trong bóng tối, tuyết tích tụ lên đến hàng mét và nhiệt độ có thể giảm xuống dưới -50°C trong những ngày lạnh nhất.
Tháng 1 và tháng 2 là những tháng lạnh nhất, với nhiệt độ trung bình dao động từ -24°C đến -28°C. Trong phần lớn mùa hè ngắn ngủi, mặt trời không bao giờ lặn dưới đường chân trời, chiếu sáng toàn bộ khu vực 24 giờ mỗi ngày.
Tháng 7 và tháng 8 là thời điểm ấm nhất trong năm khi du lịch Yamal Nga, với nhiệt độ trung bình khoảng 5°C ở bờ biển Bắc Băng Dương của Biển Kara, có thể lên đến 10°C ở Vịnh Yenisei.
Các điểm tham quan khi du lịch Yamal Nga
Hầu hết các nhóm du lịch và khách đi độc lập thường bắt đầu chuyến hành trình của họ vào vùng Yamal từ Salekhard, thủ phủ của Khu tự trị Yamalo-Nenets.
Salekhard là duy nhất một thành phố trên thế giới nằm trên Vòng Bắc Cực. Như bạn có thể tưởng tượng, cuộc sống ở đây không dễ dàng và không phải là một thị trấn nhỏ thông thường.
Thành phố này có một lịch sử phức tạp và đa dạng. Được thành lập bởi các định cư Nga trên bờ sông Ob vào năm 1595, Salekhard trở thành nơi trú ẩn cho những người chống lại chính quyền trong thời kỳ Sa hoàng và Liên Xô.
Ngày nay, Salekhard phát triển mạnh mẽ và phồn thịnh đáng ngạc nhiên, đặc biệt là nhờ khám phá các nguồn tài nguyên dầu khí gần đó. Đối với du khách, Salekhard là một điểm đến thú vị để khám phá trong một ngày hoặc thậm chí lâu hơn.
Những điểm tham quan du lịch Yamal Nga bao gồm:
- Khu triển lãm và bảo tàng Shemanovskiy Yamal-Nenets: Bảo tàng này tập trung vào lịch sử tự nhiên của Yamal, là một điểm xuất phát tuyệt vời trước khi khám phá văn hóa của người Nenets. Một số cuộc triển lãm độc đáo tập trung vào khám phá gần đây về hài cốt và ma phú lông. “Baby Lyuba,” một con voi ma gần như còn nguyên vẹn dù đã tồn tại khoảng 42.000 năm, là một điểm nhấn đặc biệt.
- Odorsky Burg (Thị trấn của Thầy): Là một làng bản sao lịch sử nhỏ cách trung tâm thành phố một quãng đường đi bộ ngắn. Các trang trại gỗ và tòa nhà tôn giáo tạo nên một phần của thị trấn sau khi người Cossacks định cư vào thế kỷ 16.
- Đài tưởng niệm Vòng Cực: Một biểu tượng hiện đại đánh dấu vị trí chính xác của Vòng Bắc Cực. Đáng để ghé qua để có được một bức ảnh “tự sướng”.
- Tượng đài voi ma: Một tác phẩm điêu khắc của một con voi ma sừng có lông nằm bên bờ sông Ob, gần nơi một số hài cốt voi ma đã được phát hiện. Điều duy nhất cần làm để đến đó là vượt qua một cây cầu băng giữa sông Ob.
Phương tiện di chuyển đến Yamal Nga
Bằng đường hàng không từ Moscow hoặc St Petersburg
Để đến Yamal, phương tiện đi lại phổ biến nhất là bằng đường hàng không từ Moscow hoặc St Petersburg. Yamal Airlines cung cấp các chuyến bay hàng ngày giữa Moscow, St Petersburg và Salekhard, với thời gian bay dưới 3 giờ và chi phí khoảng 150 USD mỗi chiều.
Bằng tàu hỏa từ Moscow
Nếu bạn muốn trải nghiệm hành trình bằng đường sắt từ Moscow đến Labytnangi, điểm cuối cùng của tuyến, bạn có thể sử dụng dịch vụ tàu hỏa Yamal. Chuyến đi kéo dài khoảng hai đến hai ngày từ Moscow đến Labytnangi. Từ đó, bạn sẽ cần một phương tiện khác để đến Salekhard, thường là bằng ô tô, đi qua lớp băng đóng của sông Ob. Trong mùa hè, hai thị trấn được kết nối bằng tuyến tàu hỏa.
Lưu ý rằng một số khu vực trong Khu tự trị Yamalo-Nenets có thể yêu cầu giấy phép Khu vực Biên giới đặc biệt để người ngoài được phép truy cập. Đại lý du lịch của bạn sẽ cung cấp hướng dẫn cụ thể và hỗ trợ bạn nếu bạn cần xin giấy phép này cho chuyến đi của mình. Hãy lưu ý rằng bạn cần thu xếp trước ít nhất 2 tháng nếu chuyến đi của bạn yêu cầu giấy phép này.
Nơi ăn và ngủ du lịch Yamal Nga
Đồ ăn và chỗ ở tại Salekhard
Salekhard, vùng đất giàu tại khu vực cực Bắc, đang dần trở thành điểm đến phổ biến hơn với lượng du khách từ bên ngoài. Do đó, sự lựa chọn về chỗ ở tại thị trấn cũng đang ngày càng phong phú hơn.
Dù không có sự xa hoa, nhưng bạn vẫn có thể tìm thấy các lựa chọn hợp lý từ các nhà nghỉ du lịch 2 hoặc 3 sao cũng như các khách sạn dành cho doanh nhân tại trung tâm thị trấn.
Salekhard cũng có nhiều nhà hàng và quán cà phê phục vụ đa dạng ẩm thực, từ ẩm thực Yamal truyền thống của Nga đến ẩm thực quốc tế.
Giá bữa sáng thường được bao gồm trong chi phí lưu trú tại khách sạn, trong khi bữa trưa có giá khoảng 1.300 RUB (20 USD) và bữa tối có giá khoảng 2.000 RUB (30 USD).
Khi bạn tham gia vào các chuyến tham quan ra khỏi Salekhard, đi sâu hơn vào lãnh thổ của người Nenet du mục, bạn sẽ có cơ hội ngủ trong các trại lửa tuần lộc cùng với các gia đình bản xứ.
Những căn chums ấm áp, dễ chịu ngay cả trong những thời tiết khắc nghiệt nhất, được trang bị hệ thống sưởi ấm bằng bếp lửa mở và giữ nhiệt bằng lớp da tuần lộc dày.
Trong một số chuyến tham quan nhóm, có thể có sẵn một số lựa chọn dành riêng cho những người không muốn ở cùng gia đình người Nenet. Tuy nhiên, người Nenet thường rất hòa đồng và sẵn lòng trò chuyện vui vẻ với du khách sau một ngày làm việc.
Đồ ăn và phong tục ẩm thực tại Nenet
Khi ở trong lều trại, du khách khi du lịch Yamal Nga thường tham gia vào phong tục ăn uống của người Nenet, chủ yếu là thịt, cá, bánh mì, mứt, sữa đặc, bánh quy và trà. Ngoài ra, súp, cơm, mì ống, mì và các sản phẩm thực phẩm đóng gói khác cũng thường được cung cấp hoặc có thể mua trước tại Salekhard.
Mặc dù người Nenet chủ yếu ăn thịt tuần lộc sống, nhưng bạn không bắt buộc phải làm như vậy. Miễn là bạn tôn trọng phong tục của họ, bạn có thể lựa chọn tham gia hoặc không. Quan trọng nhất là trải nghiệm này nhằm mục đích hòa nhập văn hóa, và mọi yêu cầu sẽ được xem xét.
Du lịch Yamal Nga không chỉ là một hành trình khám phá vùng đất hoang sơ và đầy mê hoặc, mà còn là một trải nghiệm văn hóa sâu sắc và độc đáo. Từ việc theo dõi cuộc di cư của người Nenets qua các mùa trong năm đến việc tham gia vào các lễ hội truyền thống, du khách sẽ được ngắm nhìn vẻ đẹp thiên nhiên tuyệt vời và tiếp xúc gần gũi với cộng đồng địa phương. Điều đặc biệt khiến du lịch tại Yamal trở thành một trải nghiệm đáng nhớ là lòng hiếu kỳ, sự hòa đồng và sự chân thành của người dân địa phương.
Thùy Linh – Dulichvietnam.com
