Bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ: Món truyền thống của người Hoa ở Sài thành

Nếu dạo quanh khu vực Chợ Lớn TP Hồ Chí Minh vào những ngày đầu tháng 5 âm lịch, bạn sẽ thấy bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ được bày bán nhiều. Cùng theo chân Du lịch Việt Nam khám phá loại bánh với cái tên độc đáo này nhé.

1. Bánh bá trạng Tết đoan ngọ không thể thiếu 

1.1. Bánh bá trạng gắn liền với người Hoa

Tết Đoan Ngọ là ngày Tết lớn ở nước ta, được tổ chức vào ngày mùng 5 tháng 5 Âm lịch mỗi năm. Người Việt Nam còn gọi Tết Đoan Ngọ là Tết giết sâu bọ và cũng là dịp để thờ cúng tổ tiên. Tết Đoan Ngọ cũng được tổ chức ở nhiều quốc gia Đông Á khác như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc... 

Bánh bá trạng Tết đoan ngọ đã là món ăn gắn liền với người Hoa ở TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Weibo

Trong dịp lễ này, bánh bá trạng được xem là món đặc trưng không thể thiếu của cộng đồng người Hoa để dâng cúng tổ tiên. Nếu chỉ nghe tên, nhiều người sẽ khó hiểu và khó hình dung về loại bánh này. Thực chất, đây là cách gọi theo tiếng Triều Châu, bá hay bạ tức là thịt, trạng là ú nên bánh bá trạng còn được gọi là bánh ú thịt. 

Bánh bá trạng người Hoa làm từ lá tre, thêm nhân gạo nếp, thịt ba rọi, trứng muối, hạt sen, tôm khô, nấm đông cô... rất đầy đặn. Tất cả phần nhân đều được tẩm ướp đậm đà, phảng phất mùi thơm của ngũ vị hương. 

Tùy từng vùng miền mà bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ có nhiều loại nhân và hình dáng khác nhau. Ảnh: Tổ quốc

Một điều thú vị là, bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ không bị gò bó trong khuôn khổ truyền thống nào. Người ta có thể chọn những phần nhân khác nhau tùy theo sở thích, bí kíp riêng từng gia đình... 

Cùng là loại bánh bá trạng nhưng tùy từng vùng miền, địa phương mà kiểu dáng bánh lại khác nhau. Nếu bánh khu vực Phúc Kiến có hình tam giác, màu nâu đậm hơn do người ta đem gạo nếp ướp với nước tượng trước khi gói bánh, thì người Quảng Đông lại gói hình gối dài, còn người Triều Châu lại gói thành hình chóp đứng. 

Bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ có lớp vỏ dẻo thơm. Ảnh: Đại Phát Bakery

Đến gần ngày Tết Đoan Ngọ, dạo quanh Sài Gòn, đặc biệt là khu vực chợ Lớn – nơi tập trung đông người Hoa nhất, bạn sẽ thấy hình ảnh các lò nấu bánh bá trạng đang bốc khói nghi ngút. Nhà nào nhà nấy cũng hoạt động hết công suất, tay chân nhanh thoan thoát làm bánh, buộc bánh rồi đưa cho khách... Không khí nhộp nhịp, bận rộn hơn hẳn thường ngày. 

Bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ cầm nặng tay, đắt hàng dịp 5.5 âm lịch. Ảnh: Báo Phụ nữ

Những dây bánh bá trạng người Hoa vừa mới vớt ra khỏi nồi, được máng trên cây sào dài trước nhà và nhanh chóng “bốc hơi” bởi khách cứ ra vào, cứ nườm nượp mua bán. Nhiều nơi còn nhận đơn của khách từ những ngày đầu tháng 4 âm lịch. Con số đặt hàng có thể lên tới hàng nghìn chiếc và không ngừng tăng lên khi ngày Tết đến gần. Bánh bá trạng ngon nhất là trong khoảng một tuần sau khi vớt. Giá bánh dao động từ 65.000 đến 180.000 đồng tuỳ vào kích thước và nhân bên trong.

Bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ được dùng để cúng tổ tiền, biếu tặng. Ảnh: Báo Phụ nữ

Bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ đã trở thành phong tục cúng bái, biếu tặng quan trọng, được gìn giữ từ thế hệ này sang thế hệ khác trong cộng đồng người Hoa. Ngoài bánh bá trạng người Hoa, mâm cúng ngày này còn có cơm rượu, bánh ú tro, có thể gà luộc, heo quay, trái cây.

>>Xem thêm: 6 khu chợ ăn vặt ở Sài Gòn hội tụ 1001 món ngon-bổ-rẻ

1.2. Cách làm bánh bá trạng 

Nguyên liệu làm bánh bá trạng không quá cầu kỳ, có gạo nếp, thịt, tôm khô, đỗ xanh, hạt sen, nấm đông cô.... Các nguyên liệu đều được tuyển chọn kỹ càng để đảm bảo tạo nên hương vị ngon nhất. Trong tất cả các công đoạn, ngâm gạo và đỗ xanh tốn khá nhiều thời gian, phải ít nhất 4 tiếng.

Công đoạn làm bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ khá cầu kỳ và tốn nhiều thời gian. Ảnh: Afamily

Điểm đặc biệt của loại bánh này là để hương vị đều nhau thì ngoài nhân, phần gạo nếp làm vỏ bánh cũng được ướp gia vị đậm đà. Bánh bá trạng được gói bằng lá tre tươi được lựa chọn cẩn thận. Bánh thơm ngon ấn tượng cũng nhờ phần lớn vào mùi thơm từ lá tre tỏa ra khi luộc bánh. Mùi thơm này khiến bánh trở nên đặc biệt và hấp dẫn hơn nhiều. 

Bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ được đem luộc từ 6-8 tiếng. Ảnh: Afamily

Sau khi gói bánh, người ta sẽ luộc bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ trong thời gian từ 6-8 tiếng để bánh chín mềm bên trong và ngoài. Sau khi luộc chín, bánh được vớt ra treo lên cho ráo nước. Bánh bá trạng vớt ra phải đạt chất lượng như nhau dù gói thủ công, có thể mới hấp dẫn và đẹp để thắp hương.  

Bánh được gói một cách khéo léo. Ảnh: Báo Phụ nữ

Cách ăn truyền thống của loại bánh này là ăn với đường. Hương vị đậm đà của nhân hòa quyện với bánh dẻo thơm vị nếp không chỉ khiến bạn say đắm mà còn giúp bạn lót dạ, no nê nữa đấy. Nhìn chung, một chiếc bánh bá trạng ngon sẽ có vị mặn nhẹ của tôm khô, vị béo từ thịt, lạp xưởng, vị ngọt của nấm, vị giòn của sò điệp… Ngày nay, không chỉ ngoài hàng quán, nhiều gia đình người Hoa cũng tự tay gói bánh bá trạng theo khẩu vị riêng của mình. 

1.3. Điểm bán bánh bá trạng ngon ở TPHCM

Điểm bán bánh bá trạng ngon ở TPHCM không thiếu, đặc biệt khu vực chợ Lớn tập trung khá nhiều hàng quán bày bán món bánh này với đa dạng loại bánh của nhiều địa phương. Tron dịp Tết Đoan Ngọ, bạn có thể tham khảo một số địa chỉ như sau: 

+ Lò bánh An Ký (170/23 Tuệ Tĩnh, Quận 11, TPHCM): Lò bánh An Ký bán bánh ú quanh năm và dịp Tết Đoan Ngọ càng trở nên nhộn nhịp hơn. Bánh ở đây cầm nặng tay, nhân có thịt ba rọi, nấm đông cô và hạt sen... 

Không khó để tìm nơi bán bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ ngon. Ảnh: Tổ quốc

+ Bánh bá trạng cô Phượng (56C/67 Đường Lạc Long Quân, Quận 11, TPHCM): Đây điểm bán bánh bá trạng ngon ở TPHCM đã có từ lâu đời. Bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ ở đây gồm có nhiều loại như bánh bá trạng bào ngư, vi cá, lạp vịt, vịt quay...

Có tiệm bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ lâu đời ở Quận 11. Ảnh: Afamily

+ Bánh bá trạng Đại Phát (738 hẻm 114 Sư Vạn Hạnh nối dài, Quận 10, TPHCM): Bánh cửa hàng này có lớp vỏ ngoài được ngâm mềm cùng các loại thảo dược Trung Hoa thơm lừng. Khi ăn bánh có vị mặn, kích thích vị giác. 

+ Lò bánh Dí Xuân (121A/22M Đường Hậu Giang, Quận 6, TPHCM): Điểm bán bánh bá trạng ngon ở TPHCM này không còn là cái tên xa lạ với người dân thành phố. Bánh ở đây làm theo phong cách người Tiều, có hình chóp độc đáo, bắt mắt.

>>Xem thêm: Cẩm nang du lịch TPHCM từ A-Z

2. Các món đặc trưng khác của ngày Tết Đoan Ngọ 

2.1. Cơm rượu nếp

Ngoài bánh bá trạng Tết Đoan Ngọ, trong ngày này, người ta còn tìm tới cơm rượu nếp để “diệt sâu bọ”. Đặc biệt, người ta sẽ ăn món này khi đói bởi dân gian có quan niệm rằng sâu bọ trong bụng sẽ say lử rồi chết.

Có nhiều món ăn khác được sử dụng trong dịp Tết Đoan Ngọ. Ảnh: Bếp Hoa

Mỗi vùng miền lại có cách thức nấu cơm rượu nếp khác nhau. Trong khi miền Bắc, món này làm từ gạo nếp cẩm hoặc gạo nếp cái hoa vàng, ủ lên men với men rượu thì miền Trung và miền Nam, cơm rượu nếp làm từ gạo nếp ủ cùng men rượu hoặc men ngọt. Cơm rượu nếp ăn có vị cay nồng, chua chua ngọt ngọt tương đối dễ ăn. 

2.2. Các loại trái cây 

Bên cạnh mâm cỗ mặn, nhiều gia đình sẽ thắp hương trái cây để cúng tổ tiên và cầu mong sức khỏe gia đình. Mận, hồng xiêm, dưa hấu, vải, chuối… đều là những loại hoa quả được cúng trong Tết Đoan Ngọ. Mận có vị chua, vải vị thanh mát cùng màu sắc rực rỡ được xem là "thần dược" để diệt sâu bọ trong dân gian Việt Nam.

Trên đây là thông tin về bánh bá trạng Tết đoan ngọ cho bạn và gia đình tham khảo. Theo dõi Du lịch Việt Nam để cập nhật thêm nhiều điểm đến mới cùng kinh nghiệm vi vu hữu ích cho chuyến đi sắp tới của mình nhé.

Yến Yến